Maarten: ‘De verkiezingen op 22 november beloven een spektakelstuk te worden. Er doen in ieder geval twee partijen mee met kans op een aanzienlijk aantal zetels, die nooit eerder deelnamen. De BoerBurgerBeweging deed het goed bij de verkiezingen voor de provinciale staten, maar heeft nu in Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt een geduchte concurrent die het waarschijnlijk deels van dezelfde structureel ontevreden kiezers moet hebben. Naast de twee geheel nieuwe partijen is ook de linkse combinatie onder aanvoering van Frans Timmermans een primeur bij de Tweede Kamerverkiezingen.

Uit Maarten! 2023-3. Bestel losse edities hier

Het electorale succes van deze drie nieuwelingen valt moeilijk te voorspellen. Een van de drie nieuwe deelnemers, te weten NSC, heeft laten weten liever niet al te groot te worden, denkend aan het tragische lot van de LPF en Forum. Of dat gaat lukken, is niet duidelijk. Door deze algehele onzekerheid is het ook lastig speculeren over mogelijke regeringscoalities.

De VVD heeft er evident op gemikt dat de verkiezingen over de immigratiekwestie zouden gaan.

De VVD heeft de kabinetscrisis veroorzaakt die deze verkiezingen noodzakelijk maakte, in de verwachting dat zij waarschijnlijk wel weer de grootste partij zou worden. Maar of dat in deze nieuwe constellatie weer zal lukken, is de vraag. De lijsttrekker van de VVD heeft al bij voorbaat verklaard wel samen te willen werken met de PVV. Het kennelijke VVD-perspectief van een kabinet hard over rechts lijkt mij intussen een nogal onzekere zaak te zijn geworden, zeker wanneer de linkse combinatie en NSC redelijk tot goed gaan scoren. Omtzigts nieuwe partij leek mij bij de presentatie uiterst gematigd en verstandig, inclusief een progressieve toon over ‘bestaanszekerheid’. Ook de BBB is niet noodzakelijk uitgesproken rechts.

Het zou een bijzonder nuttige zaak zijn als deze zo onvoorspelbare verkiezingen een flinke opruiming hielden onder de rechtse splinters, die op geen enkele wijze een nuttige bijdrage hebben geleverd aan de Nederlandse democratie. De VVD heeft er bij de kabinetscrisis evident op gemikt dat de verkiezingen over de immigratiekwestie zouden gaan. Ook die opportunistische wens zal wellicht niet in vervulling gaan.

Eerder is het aannemelijk dat juist de tekortkomingen van het VVD-bewind van de afgelopen jaren centraal zullen staan: het onvermogen om de zelf veroorzaakte crises op te lossen en de verrafelen van de verzorgingsstaat, oftewel de aangetaste bestaanszekerheid. Of de nieuwkomers op het politieke toneel hun grote beloften waar zullen kunnen maken, lijkt mij twijfelachtig. Maar dat deze verkiezingen anders zullen verlopen dan de VVD-brekers zo cynisch dachten, lijkt mij in ieder geval niet onwaarschijnlijk.’

Meer lezen uit dit nummer? Bestel hier uw exemplaar