Het hing al dagen in de lucht, maar 6 februari zette Pieter Omtzigt een punt achter de verkenningsgesprekken over een meerderheidskabinet met PVV, VVD, BBB en NSC. Volgens Maarten valt dat te prijzen. ‘Ik neem aan dat iedereen ondertussen wel begrijpt dat het er aan de formatietafel niet zo verschrikkelijk gezellig aan toeging.’

Gepubliceerd op 7 februari 2024

Maarten: ‘Laat ik voorop stellen dat ik heel tevreden ben met deze breuk. Het maakt duidelijk dat het niet zo is dat de hele Nederlandse bevolking bij de Tweede Kamerverkiezingen welbewust stemde voor een ultrarechts kabinet. Laat staan dat Nederland nu als één man achter PVV staat. Je leest en hoort dat voortdurend, maar dat is volstrekte kletskoek. En dat is hiermee bewezen. De PVV wordt hier haarfijn met de neus op de feiten gedrukt. Zo blijkt dat Geert Wilders helemaal niet de absolute macht heeft, maar wel degelijk rekening moet houden met andere partijen.

Je kunt niet zeggen dat NSC nu definitief de stekker eruit heeft getrokken. Maar een meerderheidskabinet bestaand uit de PVV, VVD, BBB en NSC lijkt nu wel onmogelijk. Volgens Omtzigt is de formatie stukgelopen op onenigheid over de overheidsfinanciën, maar dat lijkt mij er een beetje met de haren bijgesleept. Volgens mij was dit Omtzigts inzet vanaf het begin. Hij heeft het nooit zien zitten om met Wilders plaats te nemen in een kabinet. Of informateur Ronald Plasterk daadwerkelijk belangrijke financiële informatiestukken onder de pet heeft gehouden en ze pas in een laat stadium aan de formerende partijen heeft getoond, kan ik niet beoordelen. Het komt Omtzigt in ieder geval goed uit om die financiële tegenvallers en de vertrouwensbreuk aan te grijpen om voorlopig uit de verkenningsronde te stappen. Het is voor zijn partij veel handiger om te zeggen dat de druk op het overheidsbudget het probleem is, dan te zeggen dat er met Wilders geen land te bezeilen is. Deze aanpak laat meer ruimte over voor een eventuele andere samenwerking in de toekomst.

Eigenlijk speelt iedereen zijn politieke toneelstukje

We weten nu dat een rechts meerderheidskabinet van tafel is. Andere opties kunnen een extraparlementair kabinet, een zakenkabinet of een minderheidskabinet zijn. Maar de mogelijkheden zijn beperkt, zeker nu Omtzigt aangeeft vooral geïnteresseerd te zijn in een coalitie met brede steun in de Tweede Kamer. Daarover wil hij nog wel formatiegesprekken voeren. Dus het is heel begrijpelijk dat hij niet ingaat op Plasterks uitnodiging om woensdagavond aan de formatietafel plaats te nemen om vervolgens weer over een rechts meerderheidskabinet te praten. Waarom zou hij daarmee nog meer tijd verdoen?

Eigenlijk speelt iedereen zijn politieke toneelstukje. Omtzigt geeft aan dat de gesprekken zijn stukgelopen op nieuwe financiële informatiestukken en trekt zich terug, terwijl de overige drie partijen verbaasd reageren en beweren dat ze dat totaal niet zagen aankomen. Wilders, Van der Plas en Yeşilgöz zijn verbijsterd, want ze hadden het zó gezellig samen. Ze waren natuurlijk voortdurend bezig elkaar te kussen en te omhelzen en taartjes te eten, maar niet heus. Ik neem aan dat iedereen ondertussen wel begrijpt dat het er aan de formatietafel niet zo verschrikkelijk gezellig aan toeging.

Zoals verwacht doen PVV, VVD en BBB er nu alles aan om de schuld bij NSC te leggen. Dat was natuurlijk voor Omtzigt het grote dilemma. Toch durft hij nu te zeggen niet met Wilders in een meerderheidskabinet te willen stappen. Daarvoor mag wat mij betreft de vlag uit! Laten we hopen op een constructie waarbij de PVV zo weinig mogelijk te vertellen heeft.’

Blijf op de hoogte van de actualiteiten en volg Van Rossems kritische gedachtegang ook via zijn eigen tijdschrift: Maarten! Bestel losse nummers hier