Maarten van Rossem reageert op het overlijden van de Amerikaanse oud-minister Henry Kissinger, de ontwikkelingen rondom de klimaattop in Dubai en het voortslepende formatieproces in Nederland. ‘Eigenlijk zou elke fatsoenlijke politieke partij moeten zeggen: we regeren niet met de PVV.’

Word abonnee van Maarten! of bestel een losse editie

Maarten: ‘Kissinger was een briljante politieke strateeg, maar ook een controversiële opportunist, die miljoenen doden op zijn geweten heeft. Zijn nalatenschap blijft verdeeld tussen bewondering voor zijn diplomatieke bekwaamheid en kritiek op zijn ethische keuzes en de humanitaire gevolgen van zijn beleid. Als nationaal veiligheidsadviseur en als minister van Buitenlandse Zaken in de jaren zeventig, onder presidenten Richard Nixon en Gerald Ford, zette hij acht jaar lang de Amerikaanse buitenlandse politiek naar zijn hand.

Zo slaagde Kissinger erin de spanningen tussen Amerika en de Sovjet-Unie te verminderen toen er een heuse wapenwedloop dreigde te ontstaan tussen het kapitalistische westen en de communistische wereld. Zijn politiek van détente was van groot belang tijdens de Koude Oorlog. Het zorgde ervoor dat het aantal kernwapens van de supermachten werd teruggebracht. Kissinger was een meester in het mondiale schaakspel met de Russen. Gedurende de détente onderhandelde hij over het non-proliferatieverdrag, de SALT-akkoorden en de Helsinki-akkoorden. Zodoende wist hij de Koude Oorlog in te kaderen en op te hangen aan een systeem van afspraken en beperkingen. Dat valt te prijzen.

Zijn politiek van détente was van groot belang tijdens de Koude Oorlog

Verder wist hij samen met Nixon een opening naar China te creëren, waardoor de Chinees-Amerikaanse relatie verbeterde. Dat was heel verstandig beleid. Maar zijn betrokkenheid bij conflicten als de burgeroorlog in Pakistan en de Vietnamoorlog mogen niet worden vergeten. Zo deinsde Kissinger niet terug voor geheime bombardementen op Laos en Cambodja, om zo Noord-Vietnam inschikkelijker te maken bij vredesbesprekingen. Dat waren dramatische gebeurtenissen, waarin hij een zeer ongelukkige rol heeft gespeeld.

Kortom; mijn oordeel is deels positief, deels negatief. Kissinger was een buitengewoon intelligente, maar ook een gewetenloze diplomaat, die niemand vertrouwde en moeiteloos collega’s verraadde. Hij heeft weleens gezegd dat hij geen keuze had tussen goed en kwaad, maar tussen twee kwaden. Volgens hem was het makkelijk praten als je aan de zijlijn staat, maar hij diende de zaken daadwerkelijk op te lossen. Enerzijds heeft hij daar natuurlijk gelijk in gehad, maar anderzijds heeft hij dingen gedaan die volkomen onnodig waren en vreselijke gevolgen hebben gehad.’

Klimaatbeloftes

‘Het is vrij eigenaardig dat de internationale klimaattop wordt georganiseerd door de Verenigde Arabische Emiraten. Als een van de grootste vervuilende olieproducenten ter wereld, is Dubai verre van klimaatneutraal. Ondertussen heeft president Biden al afgezegd, omdat hij het druk heeft met Gaza en Israël, en is de Paus ziek. Dat geeft het idee dat de urgentie er wel van af is.

De klimaatconferentie duurt nog tot en met 12 december, maar er lijkt al een eerste succesje te zijn behaald. Alle landen hebben ingestemd met de opzet van een klimaatschadefonds. Daaruit kunnen met name armere landen financiële steun krijgen als ze worden getroffen door natuurrampen die zijn verergerd door klimaatverandering. Dat klinkt allemaal leuk, maar de praktijk leert dat een heleboel naties wel beloven, maar niet betalen. Dus het valt allemaal nog te bezien. Je krijgt steeds meer de indruk dat het wereldtoneel zodanig is ingericht dat de vergroening niet bovenaan de agenda staat. We hebben net zelf een nieuwe potentiële regeringsleider naar voren geschoven die de hele groene transitie flauwekul vindt. En dat in een land als Nederland nota bene!’

Onvergeeflijk politiek drama

‘Ik keek er wel even van op dat Ronald Plasterk als nieuwe verkenner door de PVV werd voorgedragen. Toen bedacht ik me dat Plasterk al enige jaren hele kwalijke columns schrijft voor De Telegraaf. Dat is waarschijnlijk ook de reden geweest dat hij is gevraagd. Nu mag van mij iedereen verkenner worden, zolang hij of zij niet alles bij elkaar liegt of steelt – zoals de vorige opgestapte PVV-verkenner Gom van Strien. Wat een lachwekkende en zeldzame stommiteit was dat. Hij zit nu vast thuis te tobben omdat het OM hem nu wil aanpakken. Vanzelfsprekend speelt Wilders het na deze kwestie op veilig met de keuze voor een oud-minister van de PvdA.

Het feit dat 37 PVV’ers het Nederlandse volk gaan vertegenwoordigen, blijft een beangstigende gedachte. Dan zwijg ik nog over de zetels van de BBB en andere flauwekulpartijen. Eigenlijk zou elke fatsoenlijke partij moeten zeggen: we regeren niet met de PVV. Wat mij betreft komt er een zakenkabinet met gespecialiseerde ministers die geen binding hebben met politieke partijen, maar zich enkel richten op het concreet oplossen van de problemen in dit land. Eens kijken hoe dat loopt in de Tweede Kamer.

Wat mij betreft komt er een zakenkabinet met gespecialiseerde ministers

Het zou mij in ieder geval heel wat waard zijn als Wilders niet de eerste minister wordt en er geen valide parlementair kabinet komt waarin de PVV dominant is. Dat Rutte Wilders systematisch uitsloot van de macht, was een ongelofelijke verdienste. Helaas heeft de VVD een grote blunder begaan door Wilders terug te toveren. Dat is een fout van een immense afmeting. Door de VVD is de kabinetscrisis veroorzaakt – iets wat volledig voorkomen had kunnen worden. Nu voltrekt zich een onvergeeflijk politiek drama dat enorm schadelijk is voor Nederland als geheel. De PVV is een partij die niet alleen onparlementair is, maar zich tegen de grondwet keert, de rechterlijke macht verdacht heeft gemaakt en zich op alle denkbare niveaus schuldig heeft gemaakt aan polarisatie en ondermijning.

Daarom is het zo vreselijk dat een groot deel van de bevolking toch de fabels van Wilders gelooft. Het zijn mensen die bang zijn, die denken dat ze nergens bij horen en vergeten worden. Dat begrijp ik allemaal, maar dat is geen legitieme reden om op een fundamenteel ondemocratische partij te stemmen. Het kan jaren duren voordat we van dit gesodermieter af zijn. Denk aan Erdoğan in Turkije, Orbán in Hongarije of Trump in Amerika; allemaal populistische figuren met dictatoriale ambities waar we niet zo gemakkelijk van af komen.

Nederland heeft nu een eigen soort Trump in het zadel geholpen. Nogmaals, dat is grotendeels aan de VVD te danken. Maar de realisatie wat voor ongelofelijk ongelukkige, lange nasleep dit zal veroorzaken en de spijt komen altijd pas achteraf.’