Het personeel van Beter Horen in Utrecht keek verbaasd op toen mijn 90-jarige moeder binnenkwam voor haar afspraak. ‘Maar weet u dan niet wat er aan de hand is?’ Nee, en als het ‘narigheid’ was, hoefde ze het ook niet te weten. Toen ze vertrok, wist ze nog niet dat er geschoten was in een tram en burgers was aangeraden om binnen te blijven.

Uit Maarten! 2019-2

Mijn moeder volgt het nieuws niet; ze leest geen krant, ze heeft geen smartphone en kijkt, sinds ik er weg ben, niet meer naar RTL Nieuws. Gelijk heeft ze, zeg ik nu, als oud-nieuwsjager die tot inkeer kwam. Wat was ze ermee opgeschoten als ze haar gehoortest had afgezegd en thuis was gaan klikken op paniekberichten over een gebeurtenis aan de andere kant van de stad?

Nu ik geen nieuws meer hoef uit te zenden, hoef ik het ook niet meer zo nodig de hele dag door te ontvangen. CNN behoort niet langer tot het meubilair, ik zie geen nieuwsuitzendingen, kijk zelden op Twitter, en mijn telefoon bevat geen apps zoals nu.nl die voortdurend nieuwssnacks serveren.

Ouderwets? Welnee, de pleitbezorgers van het nieuwsarme dieet zijn juist in opkomst. Ze hekelen de groeiende nieuwsverslaving als gevolg van internet. Shane Parrish, goeroe van het heldere denken die veel volgelingen heeft op Wall Street, zegt: ‘Het meeste wat je online leest, is nutteloos. Het is van geen belang voor jouw leven, en helpt je ook niet om de wereld beter te begrijpen.’ Een van zijn fans is ondernemer Raymond Spanjar, de oprichter van Hyves, ooit het Nederlandse Facebook. Hij liet me zien dat hij zelfs de krantensites op zijn browser heeft geblokkeerd, zodat hij niet in de verleiding komt om te kijken. ‘Online nieuws is geschreven om clicks te genereren,’ zegt de gewezen internetondernemer. ‘Fastfood voor de geest, er is niks gezonds aan.’

Even ongezond en verslavend zelfs als suiker, schrijft Rolf Dobelli, in zijn boek The Art of Thinking Clearly: paniekberichten stuwen het cortisolniveau omhoog en tasten zo het immuunsysteem aan. En dan zijn er de psychologische gevolgen: ‘angststoornissen, agressie, tunnelvisie en ongevoeligheid.’ Dat is de reden waarom mijn moeder na de dood van mijn vader direct zijn abonnement op De Telegraaf opzegde. ‘Al die gruwelijke moorden en ongelukken op de voorpagina altijd,’ zei ze. ‘Ik denk er de hele dag aan en ga ermee naar bed. En wat heb ik eraan het te weten?’

Door het nieuws schatten wij – en beleidsmakers – veel risico’s verkeerd in. We zijn bang voor misdaad en ‘moslimterrorisme’, want die worden in de media breed uitgemeten. Maar wanneer las u voor het laatst iets over mensen die uit bed vallen? Toch vallen er zo meer doden dan door terreur. ‘Nieuws is bijna altijd negatief, want dat verkoopt beter,’ zegt Spanjar. ‘Met als gevolg dat weinig mensen doorhebben dat het steeds beter gaat met de wereld: minder oorlog, minder armoede, minder honger.’

Nee, je pakt mij The New York Times niet af. Maar zelfs voor kwaliteitskranten geldt dat weinig nieuws de tand des tijds doorstaat. De Amerikaans-Libanese essayist Nassim Taleb schrijft: ‘Wil je volledig genezen van kranten, lees dan een jaar lang die van vorige week.’ Wat vandaag belangrijk lijkt, is vaak de volgende dag al vergeten.
 

Dit is geen pleidooi om de kop in het zand te steken. Maar ons kostbaarste bezit is tijd. En die kun je beter besteden dan door aan een nieuwsinfuus te hangen. Het meeste nieuws bestaat uit tussenstandjes. Voor de grote verbanden heb je meer aan publicaties die niet hijgerig achter de waan van de dag aan rennen: The Economist, The New Yorker, Maarten! of de website De Correspondent, die mediahypes schuwt en zich concentreert op structurele ontwikkelingen. ‘Nieuws gaat over het weer,’ zegt hoofdredacteur Rob Wijnberg. ‘Wij schrijven over het klimaat.’

‘Lees minder artikelen en meer boeken,’ adviseert Shane Parish, die wekelijks een leeslijst rondstuurt. Spanjar onderschrijft dit advies. ‘Ik sla de financiële pagina’s over; als je langetermijntrends wilt begrijpen, heb je veel meer aan een boek als Capital in the Twenty-First Century van Thomas Piketty. En als je wilt weten waar de mensheid vandaan komt en heen gaat, lees dan Sapiens (van Yuval Noah Harari). En als je het uit hebt, lees het dan nog een keer!’

Als afgekickte nieuwsjunk heb ik af en toe een terugval. Terwijl mijn moeder onwetend Utrecht in ging, zat ik in Rio de Janeiro te klikken op berichten als: ‘Juiste naam verdachte is Gökmen Tanis!’ Ik was gek gemaakt door een vriend die het nieuws zag op een Braziliaanse site. ‘Urgente!’ stond erboven. ‘Dat is jouw stad, toch? Is je familie oké?’ In Rio vallen dagelijks doden bij schietpartijen. Die krijgen van de lokale media zelden de toevoeging ‘Urgente!’, en nog nooit vroeg een vriend me of ik wel ‘oké’ was. Maar: wie zei dat nieuws logisch is?