Is de Nederlander dom? Nee. Niet dommer dan een Belg of Fransman. Het onderwijs is in Nederland ook niet slechter dan in andere landen. Wel is het toegesneden op de gemiddelde leerling, en daar hebben de slimmeriken last van. En de leraar moet meer worden gekoesterd.

U kent mijn neiging om te mopperen, maar u weet ook dat ik het leven in Nederland over het algemeen best aangenaam vind. Ik zal op deze bladzijden dan ook niet tekeergaan tegen het onderwijs in ons land. Er zijn een paar punten voor verbetering vatbaar, maar in principe is het best in orde.

Zo hebben mijn drie kleinkinderen in groep drie binnen een paar maanden prima leren lezen. Al snel las mijn kleinzoon mij voor in plaats van andersom. Ze gaan wel naar de keurige Koningin Wilhelminaschool in Overveen.

Het huidige onderwijs is misschien wel té kindvriendelijk

Hun vader, mijn zoon, volgde lager onderwijs op de Werkplaats, de school van Kees Boeke. ‘Samenwerking, gelijkwaardigheid, betrokkenheid en duurzaamheid’ zijn daar nu de kernwaarden. Nou, met die samenwerking zat het wel snor. Met zijn beste vriend jaste hij hun taken erdoorheen – en vanaf donderdag zaten ze dan stripboeken te lezen.

Mijn dochter is er weggegaan, naar een ouderwets schooltje bij ons om de hoek. En daarna naar het gymnasium. Wat een zegen, het gymnasium. Voor kinderen die echt iets willen en kunnen leren is het fantastisch.

Draconische discipline

Dat raakt aan een probleem in het onderwijs: de meeste kinderen slepen zich erdoorheen. En daar zijn de schaarse kinderen die wel graag willen leren de dupe van. Ik ben in 1962 van de middelbare school gekomen. Sindsdien is geprobeerd het onderwijs te democratiseren en kindvriendelijker te maken.

Maar het huidige onderwijs is misschien wel té kindvriendelijk. Het is een chaos, met die tafeltjes door elkaar. Je mag naar de wc zonder het te vragen. In mijn tijd heerste een draconische discipline. Wij zaten strak achter elkaar in keiharde houten banken.

Ik vond leren leuk. Helaas vinden de meeste mensen er geen bal aan. Het onderwijs is nu toegesneden op de gemiddelde leerling, en daar heeft de begaafde leerling last van. Dat moet je in het systeem veranderen.

Ik ben bijvoorbeeld tegen een brede brugklas. Voor goede scholieren is die een ramp. Je kunt niet van hen verwachten dat ze zich tot hun vijftiende de takken vervelen. En er is indertijd uitgebreid gewaarschuwd tegen de afschaffing van de ambachtsschool. Nu is er een groot gebrek aan mensen die met hun handen kunnen werken. Er zijn genoeg scholieren die liever willen pijpfitten en verwarmingsketels lassen dan verder leren, en dat is heel begrijpelijk.

Begeestering kwijt

Tot slot geloof ik in een levend mens voor de klas. In 2017 deed ik mee aan het programma Dream School, waarin ‘inspirerende Nederlanders’ schoolverlaters weer aan het leren moesten krijgen. Het was een dieptepunt in mijn leven. Ik vind niet dat een docent therapeutische taken heeft. Niet school, maar ouders zijn verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen. Je bent er niet om hun hand vast te houden als ze een tatoeage laten zetten. Falen de ouders, dan dient er individuele psychische zorg te zijn. Nogmaals: dat is niet de taak van een docent.

Wel valt of staat de kwaliteit van het onderwijs met de leraar. Iedereen weet dat geschiedenisles door een inspirerende leraar een feest is. Maar kom er maar eens om. Ik had in de eerste en tweede klas een fantastische geschiedenisleraar, meneer De Jong. In de derde kreeg ik juffrouw Admiraal – de slechtste docent van West-Europa. Veel leraren zijn na twintig jaar in het vak alle begeestering kwijt.

Iedereen weet dat geschiedenisles door een inspirerende leraar een feest is

Er wordt altijd gezegd dat traditioneel onderwijs niet werkt, dat het eenrichtingsverkeer is. Maar de goede herinneringen aan mijn schooltijd betreffen de mensen die fantastisch lesgaven. Zoals die meneer De Jong, een zwierige man in een driedelig pak. Dankzij hem wilde ik nog jarenlang alles weten over de Soemeriërs en Hettieten en ben ik ten slotte geschiedenis gaan studeren.

De leraar moet in ere worden hersteld. Onderwijzer en leraar hebben geen maatschappelijk status meer – daarom verdwijnen de mannen uit het onderwijs. Leraren hebben het zwaar. Die nutteloze tijdvretende administratie moet meteen worden afgeschaft.

En onderwijzers worden abominabel betaald. Ik sta 100 procent achter de acties die leraren uit het lager onderwijs voeren voor een betere betaling en verlichting van de werkdruk.

Maartens rapport over actuele onderwijskwesties

VOLKSLIED
Het idiote voorstel om op school het Wilhelmus te zingen: lachwekkende, infantiele symboolpolitiek. Als we ons tot dit soort concessies laat verleiden mogen we ons hart vasthouden.

Eerst helpt de overheid het geschiedenisonderwijs naar de kloten en nu moet nationalistische zangles ons historisch besef redden. We moeten verzet plegen. Ik ga het Wilhelmus niet zingen totdat alle profielen op de middelbare school een vorm van geschiedenisonderwijs hebben.

EEN 1 VOOR DIT TREURIGE DIEPTEPUNT.

AFZWAKKEN CITO-TOETS
Sinds het schooladvies van de leraar bindend is voor toegang tot de middelbare school, blijkt dat kinderen met praktisch opgeleide ouders een lager advies krijgen dan die uit een theoretisch opgeleid milieu. Niets is zo sterk als dit soort maatschappelijke vooroordelen. Ik pleit er dan ook voor dat ze de Cito-toets in ere herstellen.

Mijn dochter kon goed leren, maar de onderwijzeres vond het gymnasium niks voor haar.

Ze maakte een voortreffelijke Cito-toets en is dat gymnasium zonder enig probleem door gekomen.

EEN 2.

TWEETALIG ONDERWIJS
Engels in het lager onderwijs – het doet me denken aan het lachwekkende Frans dat ik zelf op de lagere school leerde. Papa fume une pipe – ik kan nauwelijks tanken in het Frans. Ik ben ook tegen tweetalig onderwijs op de middelbare school. Als je een briljante carrière plant als academicus in Amerika, dan leer je daar in no time Engels.

WEG ERMEE, EEN 3.

DIGITALE VAARDIGHEDEN
Ik was ooit zelf een hele middag bezig geweest een DigiD aan te vragen. Er zou een academische opleiding moeten komen om dat ding aan te vragen. Maar in de voorstellen voor een nieuw curriculum en kerndoelen in 2032 wordt geopperd dat scholieren leren programmeren. Dat is natuurlijk abjecte onzin. Alsof je alleen kunt slagen voor je rijbewijs als je de motor van je auto uit elkaar kunt halen. Kinderen hebben alle digitale vaardigheden die ze nodig hebben.

EEN 4 VOOR DIT BELABBERDE IDEE.

MONDIGE OUDERS
Mijn ouders hadden een matig huwelijk, dat al snel strandde. Het allerlaatste waarvoor ze interesse hadden, waren mijn schoolprestaties. Toen ik kinderen kreeg, wilde ik dat natuurlijk compenseren: ik ging in de oudercommissie. Het is maar goed dat er in Nederland zulke strenge vuurwapenwetten zijn, want anders had ik een aantal moeders zonder pardon neergeschoten. Wat een onbeschrijflijke zeurpieten. Kindertjes in Afrika zouden de Heere op hun blote knietjes danken voor onze scholen.

EEN 5 VOOR DIT SOORT DOORGESCHOTEN IDIOTEN.

ISLAMITISCHE SCHOOL
Het liefst heb ik natuurlijk openbaar onderwijs zonder enige religieuze bijmenging. Maar de vrijheid van onderwijs staat in de grondwet. Het lijkt me niet verstandig die af te schaffen. Dat zou veel frictie met zich meebrengen, en een wildgroei aan particuliere scholen. Dus ja, als ze voldoen aan de eisen van de inspectie, dan mogen islamitische scholen.

EEN MAGERE 6.

MULTIDISCIPLI­ NAIRE PROJECTEN
Bij een term als ‘vakoverstijgend onderwijs’ ben ik onmiddellijk achterdochtig. Maar ik kan me voorstellen dat je er wel een lollige, verantwoorde toepassing voor kunt vinden. Als je bespreekt waarom de veldtochten van Napoleon en Hitler in Rusland faalden, helpt het om iets over de Russische ruimte te weten. Maar je moet wel jaartallen leren.

EEN ZUINIGE 7 VOOR DIT EXPERIMENT.

VERJUFFING
Die juich ik van harte toe! Juffrouw Versteeg in klas 1 en 2: als ik haar nu tegenkwam zou ik haar meteen aan mijn hart drukken. Later kreeg ik meesters, daar had ik niets mee.

Maar juffrouw Versteeg was fantastisch. Ze zeggen nu dat jongens moeten ravotten, hutten bouwen en elkaar op de bek slaan. Ik had een hekel aan al dat geduw en getrek. Nee, hoe minder jongetjesgedrag, hoe beter.

EEN 8 VOOR DIT FANTASTISCHE FENOMEEN.

REKENEN EN TAAL
Natuurlijk moeten taal en rekenen centraal staan in het onderwijs. Dat takkenbossenproza van de meeste studenten… Als ik een zin begon te ontcijferen voelde ik meteen kleine spontane bloedinkjes in mijn hersens ontstaan.

Maar hoe leer je mensen dat taal leuk is? Door te lezen. Ik zat jaren geleden in de zomer op een terras op Texel. Daar las iedereen hetzelfde boek. Het bleek de Millenniumreeks van Styg Larsson te zijn. Maar zelfs dat zie je niet meer – iedereen zit nu op zijn telefoon te koekeloeren. Dat is een ziekteverschijnsel geworden.

EEN 9 VOOR TAAL EN REKENEN CENTRAAL OP SCHOOL.

PUBERROOSTER
Ik functioneer absoluut niet in de ochtend. Dus ja, meteen invoeren. Laat de school om 13.00 uur beginnen. Ik juich het van harte toe.

EEN 10!

Wilt u meer lezen van Maarten van Rossem en op de hoogte blijven van de actualiteiten?  Meld u nu aan voor de gratis nieuwsbrief van Maarten! en ontvang scherpe analyses, diepgravende interviews en nieuwtjes 1x per twee weken in uw inbox.