De reacties op de gruwelijke meervoudige moord op de redactieleden van het Franse satirische blad Charlie Hebdo waren tot op heden grotendeels vrij van paniekzaaierij over de ‘noodzakelijke satanische strijd tegen de islam’, waarover we na 9/11 zo veel hoorden. In straatinterviews toonden velen zich verontwaardigd en geschokt zonder de redelijkheid uit het oog te verliezen.

Uit Maarten! 2015-1

Dat wil natuurlijk helemaal niet zeggen dat iedereen afzag van retorisch geweld. De eerste die over ‘oorlog’ begon was natuurlijk Geert Wilders. Die heeft immers alle belang bij paniek, gewelddadige retoriek en redeloosheid.

De aanslag in Parijs was een daad van terrorisme en terrorisme heeft nu juist niets met oorlog te maken. Oorlog betekent een onmiddellijke, totale bedreiging van de staatsveiligheid. Oorlog verandert alles, het dagelijks leven is niet meer wat het was, geen burger is zijn leven meer zeker. Daarvan is bij terrorisme geen sprake. Hoe gek dat nu ook moge klinken: terrorisme is het wapen van de machtelozen, van radicalen die bij gebrek aan aanhang en organisatie hun toevlucht nemen tot geweld op onverwachte momenten en onverwachte plekken, tegen onschuldige en ongewapende burgers. Zij het dat in dit geval de redactieburelen wel werden bewaakt, maar kennelijk niet erg effectief.

 

Terrorisme heeft nu juist niets met oorlog te maken

 

Dat de terroristen niet beschikken over een hechte, hiërarchisch geordende organisatie maakt ze anderzijds jammer genoeg lastig te bestrijden. Het idee dat terrorisme gelijk staat aan oorlog en het best bestreden kan worden met omvangrijk militair geweld heeft de Amerikanen er na 9/11 toe aangezet twee oorlogen te voeren. De interventie in Afghanistan heeft geen enkel positief effect gesorteerd, de oorlog in Irak heeft ronduit rampzalige gevolgen gehad. Irak is nu een failed state en het succes van IS kan direct worden herleid tot de Amerikaanse interventie. De radicalisering van een van de broers die de aanslag in Parijs pleegden, begon met de Amerikaanse interventie in Irak en de beelden van de marteling in Abu Ghraib. De strijd tegen terroristen dient gevoerd te worden door veiligheidsdiensten en regulier politiewerk.

Rond de aanslag in Parijs viel wel weer allerlei vreemde retoriek te beluisteren. Zo zou de aanslag de democratie en de vrije meningsuiting bedreigen. Mij lijkt eerder het tegendeel het geval. Voor velen onderstreept de aanslag juist het belang van de democratische rechtsstaat en de vrije meningsuiting. De democratie wordt door van alles bedreigd, maar niet
door terroristische aanslagen. Dat wil zeggen, mits wij het hoofd koel houden en niet ter bestrijding van het terrorisme allerlei maatregelen nemen die in strijd zijn met de beginselen van de democratische rechtsstaat, zoals de bescherming van de privacy van het individu.

Aan nieuwe, antiterroristische maatregelen is geen enkele behoefte, want de overheid heeft ruim voldoende bevoegdheden. De terroristen gaat het juist om het veroorzaken van paniek en angst opdat de overheid zich gaat misdragen en de bevolking zich tegen alle moslims keert. Ook in dit opzicht vormen de VS deels een leerzaam voorbeeld. Ten behoeve van de bestrijding van Al Qaida besloot de Amerikaanse regering tot schandalige verhoormethoden die volledig in strijd waren met de door de Amerikanen zelf beleden beginselen. Resultaat hebben die methoden niet opgeleverd.

 

Er is maar één passende reactie: gewoon doorgaan met wat we deden

 

Ook in de Europese landen zijn na 9/11 tal van maatregelen genomen die op gespannen voet staan met de democratische rechtsstaat. De Nederlandse Nationale Coördinator Terrorismebestrijding had het ook nu weer over gevaren voor de staatsveiligheid. Daar heeft hij het voortdurend over. Wat hij in dit verband bedoelt met staatsveiligheid is mij een raadsel. De staatsveiligheid lijkt mij in gevaar als het normale functioneren van de Nederlandse samenleving niet langer mogelijk is of ernstig wordt bedreigd. Daar is geen sprake van, zelfs als zich in Nederland een terroristische aanslag zou voordoen.

In Nederland krijgen we ook permanent te horen dat de dreiging van een terroristische aanslag ‘substantieel’ is. Daarmee wordt een aanhoudend gevoel van onzekerheid en gevaar gecreëerd. Een aanzienlijk deel van de bevolking voelt zich daadwerkelijk bedreigd. Zolang niet duidelijk is hoe, waar en wat, moet de overheid simpelweg zijn mond houden. Het zou de overheid sieren indien duidelijk werd gemaakt hoe buitengewoon klein de kans is dat een Nederlandse burger direct te maken krijgt met terroristisch geweld. Van een wezenlijke bedreiging van de Nederlandse samenleving is, nogmaals, geen sprake. Er is maar één passende reactie op een terroristische aanslag: gewoon doorgaan met wat we deden.

Uit Maarten! 2015-1