Verkiezingsoverwinningen, zeker wanneer ze afwijken van het electorale standaardpatroon, veroorzaken in democratieën vaak verrassend ondemocratische effecten. De winnende partij wordt uitgebreid gefeliciteerd met uitzonderlijk fijn gevoel voor de nationale emoties, een nieuw politiek tijdperk wordt aangekondigd, en de natie heeft zelfs zijn identiteitsbesef grondig veranderd. Ik citeer: ‘Trump’s victory decisively shifts the idea of who is a normal American.’ De verliezende partij wordt afgeschilderd als hopeloos verouderd, en de verliezers dienen zich grondig te herbezinnen op hun kennelijk beschimmelde beginselen.

Uit Maarten! 2024-4. Bestel losse nummers hier of word abonnee

Zo was het ook nu weer met de overwinning van Trump in de VS. Er is, zo was allerwege de overtuiging, inderdaad een geheel nieuwe historische fase van start gegaan. Voor wie naar de cijfers kijkt is dit een op zijn minst zonderlinge reactie. Donald Trump kreeg 75,6 miljoen stemmen, Kamala Harris 72,4 miljoen. Op 148 miljoen stemmen een verschil van 3,2 miljoen. In de swing states zou een relatief kleine verschuiving van 800.000 stemmen Harris president hebben gemaakt via het Electoraal College. Precies de stemmen die Biden wel won in 2020.

Met modieuze generalisaties worden miljoenen kiezers afgeschreven

Kortom, bij al die modieuze generalisaties wordt de indruk gewekt dat ruim 72 miljoen kiezers historisch kunnen worden afgeschreven. Toch was de ‘ontspoorde’ Democratische partij in staat bijna de helft van alle kiezers te mobiliseren.

De hele gang van zaken, inclusief de mediareacties, is door en door ondemocratisch. Waarom zou de verliezende helft plotseling totaal irrelevant zijn geworden? Een minder ernstig, maar vergelijkbaar verschijnsel deed zich in Nederland voor na de zege van de PVV in november 2023. ‘Het volk heeft gesproken’, viel allerwege te horen. Kritiek was hinderlijk en overbodig; het was duidelijk waarheen de natie diende te koersen.

Opnieuw, wat een zonderling idee. De PVV kreeg ruim 23 procent van de stemmen. Ruim drie kwart van de kiezers gebruikte de stem verstandiger, maar plotseling was Geert Wilders de machtigste man in Den Haag.

Dat was en is de stemming, maar de cijfers spreken dus een heel andere taal. Dit alles komt voort uit het kennelijke onvermogen van de media om proportioneel verantwoord te reageren op veranderingen. Of het nu verkiezingen zijn, of Taylor Swift, of de fatbike, de reactie van onze media, vaak ook de serieuze media, is onveranderlijk even panisch als hysterisch.