Donald Trumps grootspraak kent geen grenzen: krankzinnige plannen voor Gaza, handelsoorlog met bondgenoten en blufpoker over Groenland. Maar zijn presidentiële invloed is beperkter dan hij wil laten geloven, zegt Maarten van Rossem. ‘We moeten ophouden alles aan te nemen wat hij en de media beweren. Trumps macht ligt in de illusie die hij creëert. Trap er niet in!’

Gepubliceerd op 5 februari 2025.

Volg Maartens kritische gedachtegang ook via zijn eigen tijdschrift. Bestel losse edities van Maarten! of word abonnee

Maarten: ‘Vlak na zijn ontmoeting met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in het Witte Huis toverde president Donald Trump zijn nieuwste krankjorume plan uit de hoge hoed. De Verenigde Staten zullen de Gazastrook overnemen en de Palestijnen hervestigen in nabijgelegen landen. Hoe Trump dit precies denkt te verwezenlijken, blijft zoals altijd in nevelen gehuld. Egypte en Jordanië hebben al nadrukkelijk laten weten niets voor het plan te voelen.

Trump zet hiermee niet alleen decennia van Amerikaans Midden-Oostenbeleid op zijn kop, hij riskeert ook verdere spanningen in de toch al instabiele regio. Nu is zijn idee zo onrealistisch dat het gelukkig niet serieus genomen hoeft te worden. Het voegt zich moeiteloos in de eindeloze reeks infantiele uitlatingen die we van hem gewend zijn en waarmee hij steevast bewijst geen enkele grip op de realiteit te hebben.’

Spierballenvertoon

‘Afgelopen zaterdag kondigde Trump importtarieven aan voor Canada, Mexico en China. Dat er nu voor Canada en Mexico uitstel is verleend en er zelfs al een deal met die landen ligt, onderstreept dat hij met spierballenpolitiek landen tot concessies probeert te dwingen.

Nu is het afwachten of Europa het volgende doelwit wordt – Trump heeft immers al gedreigd met handelsmaatregelen. Maar de Europese Unie moet zich niet laten intimideren en zeker niet meteen op de rug gaan liggen. We hanteren hier ook importtarieven, dat stelt ons prima in staat om onze economische belangen te verdedigen. Bovendien valt nog te bezien of Trumps tarievenpolitiek daadwerkelijk geëffectueerd wordt. Als dat al gebeurt, is de ironie dat vooral de Amerikanen de economische gevolgen zullen dragen. Maar Trump zou Trump niet zijn als hij zijn eigen economische sabotage niet zou verkopen als een strategische meesterzet.

Europa moet zich voorbereiden op een toekomst waarin de VS een onzekere factor is

Europa doet er verstandig aan zich voor te bereiden op een toekomst waarin de Verenigde Staten een onzekere factor zijn. Er voltrekt zich daar een serieuze destabilisering en het is allerminst gegarandeerd dat het snuggere deel van de Amerikaanse bevolking de komende jaren weer de koers zal bepalen. Mocht bijvoorbeeld de Amerikaanse militaire steun aan Oekraïne afnemen, dan moet Europa wel in staat zijn die steun op te vangen en te compenseren.’

Musks bemoeienissen

‘Al sinds afgelopen zomer is hij niet van Trumps zijde weg te slaan: Elon Musk. Hij weet als geen ander hoe hij met bizarre uitspraken en omstreden handgebaren de krantenkoppen moet halen. Ondertussen promoot hij ongegeneerd zijn eigen agenda. Het heeft hem zelfs de bijnaam “de echte vicepresident” of zelfs “de echte president” opgeleverd.

Beide heren hebben elkaar gevonden in het voeren van een mediageniek offensief, waarbij ze een eindeloze stroom kletskoek produceren. De media, verslaafd aan spektakel, steunen hun script. Maar in wezen worden zowel Trump als Musk overschat op vrijwel elk denkbaar niveau.

Neem Musks politieke invloed: die is niet onbegrensd. Hij is gevraagd de overheidsuitgaven terug te dringen, maar hij – noch de president – heeft daar zeggenschap over. De begroting wordt bepaald door het Huis van Afgevaardigden. Musks bemoeienis met de Amerikaanse politiek heeft al geleid tot juridische onderzoeken en rechtszaken. Bovendien is de macro-economische invloed van presidentieel beleid heel beperkt. Het terugdringen van inflatie is een heel complex economisch proces. Het beeld van een oppermachtige Trump-regering die als een onstuitbare machine door het struikgewas raast, is dan ook uiterst misleidend.

Natuurlijk zijn er tal van voorbeelden waar democratisch gekozen leiders de rechtstaat hebben uitgehold. Maar in Amerika zie ik dat niet zo snel gebeuren. Amerika is geen Hongarije, geen dwergstaat zonder democratische ambities. Uiteindelijk bepalen instituties, checks and balances en de kiezers samen de koers van het land.’

Don’t believe him

‘Inmiddels is minder dan de helft van de Amerikanen, zo’n 47 procent, tevreden met Trump. Dat is 10 procent minder dan toen Joe Biden aantrad als president in 2020. Bovendien is het de laagste approving rate ooit voor een startende president. Trump won weliswaar de popular vote, maar met een relatief kleine marge. Hij heeft allang geleerd dat hij het volk niet hoeft te verbinden om te winnen. Keihard spelen en een trouw kernelectoraat behouden is voldoende.

Ik moet toegeven dat de Trump-campagne het wel knap heeft gearrangeerd: ze wekken de indruk dat Trump een fantastische, allesvernietigende overwinning heeft behaald en nu vanuit een ijzersterke positie met gebalde vuisten de wereld naar zijn hand zet. Wie daar recent een heel treffend stuk over schreef in The New York Times is de Amerikaanse journalist Ezra Klein. Hij legt uit dat Trump verre van de machtigste man op aarde is, maar dat Trump je wil doen geloven dat hij dat is.

Trump is verre van de machtigste man op aarde is, maar wil je doen geloven dat hij dat is

In werkelijkheid begonnen Trumps eerste weken in het Witte Huis met politieke nederlagen. Zijn poging om kinderen van immigranten hun burgerschap te ontzeggen, werd direct door de rechter ongrondwettig verklaard. Zijn dreigement om federale uitgaven stil te leggen? Juridisch geblokkeerd, want een president gaat daar niet over.

Trump is een meester in blufpoker en opschepperij. Zijn macht ligt in de illusie die hij creëert. Hij laat mensen geloven dat hij een succesvolle zakenman is, dat hij de verkiezingen van 2020 heeft gewonnen en dat hij de macht heeft om alles te veranderen. In werkelijkheid heeft hij slechts de macht die toebehoort aan het Amerikaanse presidentschap – niet meer dan Biden had. Biden heeft in zijn termijn relatief veel bereikt, maar verzuimde in het overbrengen van zijn successen. Uiteindelijk werd hij afgerekend op de inflatie. Trump verkoopt zijn mislukkingen daarentegen als overwinningen en weet van elk moment een tv-spektakel te maken.

De Trump-show mag dan perfect geënsceneerd zijn, laat dat niet afleiden van zijn daadwerkelijke invloed. Alles wordt opgeblazen tot mythische proporties. Die eindeloze overdrijving is verwerpelijk, maar helaas lijkt dat het kernbegrip te zijn geworden van de moderne media. De Trump-regering maakt daar gretig gebruik van.

Misschien wordt het tijd dat we afstappen van de obsessieve fixatie op de Verenigde Staten. Niet dat ik mezelf daar altijd aan onttrek, maar ik probeer me er regelmatig aan te herinneren dat er een wereld buiten dit wonderbaarlijke, sprookjesachtige en soms knettergekke land bestaat.’

Bestel nu de nieuwste editie van Maarten!