Het Amerikaanse vertrek uit Afghanistan is het treurige slotakkoord van de meest klunzige en contraproductieve oorlog die sedert het einde van de Koude Oorlog is gevoerd: de door George W. Bush begonnen ‘oorlog tegen het terrorisme’.

Voorwoord uit Maarten! 2021 – 3. Bestel het nummer hier 

Het optreden tegen het talibanregime in de herfst van 2001 was begrijpelijk. Bovendien werden de taliban met beperkte middelen vlot verslagen. Opmerkingen van deskundige buitenstaanders dat de taliban terug zouden keren, werden in de euforie van het moment in de wind geslagen. Aanvankelijk onopgemerkt was ondertussen de grondige corrumpering van de oorlog tegen het terrorisme al begonnen. Zelfs op 11 en 12 september was in het Witte Huis al gesproken over een mogelijke oorlog tegen Irak. Dat idee speelde al jaren ter rechterzijde in de Amerikaanse politiek.

In de weken na 9/11 voltrok zich in hoog tempo de verbazingwekkende draai van al-Qaida naar Saddam Hoessein. Het grote gevaar voor de VS en voor de wereldvrede was niet langer Osama bin Laden, maar Saddam Hoessein. Die beschikte over massavernietigingswapens en hij was van plan die gruwelijke wapens aan terroristen te verschaffen. Eind november 2001 gaf Bush zijn minister van Defensie al opdracht een oorlog tegen Irak in de planning te zetten. In het geheim werd 700 miljoen dollar uit het budget voor Afghanistan gehaald ten behoeve van de invasie in Irak. Toen in december Special Forces ten behoeve van gevechten in het Tora Bora-gebergte steun van reguliere Amerikaanse eenheden vroegen, werd die geweigerd.

Om Saddam Hoessein tot de primaire dreiging te maken was een omvangrijke leugencampagne noodzakelijk. Tal van irrelevante feiten werden omgetoverd tot zogenaamde bewijzen voor de satanische intenties van Saddam. De CIA werd permanent onder druk gezet om te beweren dat waar was wat de eigen analisten wisten dat niet waar was. Colin Powell werd verplicht om het verhaal over de massavernietigingswapens voor het front van de wereld vertrouwenwekkend aan elkaar te praten. Van serieuze discussie over deze volledig op fantasie en wensdenken gebaseerde onderneming was geen sprake. Tegenstemmen en waarschuwingen waren er overigens genoeg, maar het groepsdenken in het Witte Huis was al te diep geworteld. De president, een simpele ziel die deze onderneming als een Opdracht van de Geschiedenis zag, beriep zich op een aandoenlijk padvindersgeloof in goed en kwaad.

Het militaire deel van de aanval op Irak verliep snel en succesvol. De president poseerde als oorlogsheld in strijklicht op het dek van een vliegdekschip. Vervolgens liep alles mis. Er waren niet genoeg Amerikaanse soldaten in Irak om daar de orde te handhaven; totale chaos was het gevolg. Opheffing van de Baath-partij en het Irakese leger leidde tot een gewapende guerrilla tegen de Amerikaanse bezettingsmacht.

Het is in Irak niet meer goed gekomen. De Amerikaanse interventie heeft meer dan enige andere oorzaak de expansie van het terrorisme bevorderd. Zonder die interventie zou IS niet zo groot zijn geworden. Een oorlog die het Midden-Oosten had moeten stabiliseren en democratiseren, heeft precies het tegengestelde effect gehad.