Met de oprichting van Nieuw Sociaal Contract (NSC) mengt Pieter Omtzigt zich in de Nederlandse verkiezingsstrijd. Volgens Maarten van Rossem is het een vrij onverwachte, maar zeer interessante ontwikkeling. ‘De Tweede Kamerverkiezingen worden nu nog spannender, en ze waren al onvoorspelbaar door alle bestuurswisselingen.’

Gepubliceerd op 22 augustus 2023

Maak nu kennis met Maarten! of bestel een losse editie.

Maarten: ‘De verrassende intrede van de partij van Pieter Omtzigt zorgt voor de nodige opschudding in het Nederlandse politieke landschap. Hoewel het verkiezingsprogramma van NSC in het najaar pas verschijnt, zijn Omtzigts plannen al vrij helder geformuleerd. Wat ik opvallend vind, is dat hij de nadruk legt op sociale thema’s. Zijn speerpunten zijn goed bestuur en bestaanszekerheid. Ik vermoed dat rechts Nederland daar niet bepaald blij mee is, en ook niet met de plannen die Omtzigt beoogt uit te voeren.’

Nieuwe koers

‘Omtzigts electorale boodschap kunnen we rustig interpreteren als vernietigende kritiek op het ingrijpend falen van Mark Rutte als minister-president. Het is evident dat de overheid er de afgelopen decennia een potje van heeft gemaakt – met de Toeslagenaffaire als politiek dieptepunt. De afgelopen decennia zijn sociale aspecten ernstig ondergesneeuwd. We zien dat een aanzienlijk deel van de Nederlanders de eindjes aan elkaar moet knopen. Sommigen zijn zelfs aangewezen op de Voedselbank om geen honger te hoeven lijden. Dat is schrijnend, zeker in een relatief modern, welvarend land als Nederland.

Ik heb begrepen dat Omtzigt zijn godsdienstige opvattingen heel serieus neemt. Hij presenteert zichzelf als een sociaal-conservatieve parlementariër met een hoog plichtsbesef, die opkomt voor de kwetsbare Nederlander. Zeker na de Toeslagenaffaire kijkt hij met haviksogen naar de uitvoerbaarheid van kabinetsplannen en de effecten daarvan op burgers. Hij pleit voor een betere armoedeaanpak, meer woningbouw en een Grondwettelijk Hof om wetgeving te toetsen aan de grondwet.

‘Het zou mooi zijn als we door Omtzigt een nieuwe, sociaalbewuste centrumpartij krijgen’

Nu ben ik wel enigszins verbaasd dat Omtzigt weer begint over de invoering van een districtenstelsel. Je kunt je afvragen of dat werkelijk leidt tot oplossingen. Wellicht dat de Duitse constructie behoorlijke resultaten heeft opgeleverd, maar dat neemt niet weg dat het ongelofelijk lastig is om al die misstanden die Omtzigt noemt succesvol aan te pakken. Die ellende zit vaak al heel diep ingevreten in het Nederlands bestuursapparaat. Er gaan jaren overheen voordat je het schip weer een klein beetje op koers hebt. Desalniettemin zou het mooi zijn als we er door Omtzigt een nieuwe, sociaalbewuste centrumpartij bij krijgen. Dat zal de Tweede Kamerverkiezingen bovendien extra spannend en onvoorspelbaar maken.’

Verkiezingsstrijd

‘Ik verwacht dat vooral BBB, CDA en VVD op hun hoede moeten zijn voor deze nieuwkomer. Wellicht dat zelfs de PVV moet vrezen voor verlies aan stemmen. Ook links kan risico lopen. NSC staat qua opvattingen immers meer links van het politieke midden. Kortom, het is afwachten. Het wordt echt spannend wie in november de grootste partij wordt. Het is nog helemaal niet zeker dat de VVD opnieuw de grootste wordt – al had het daar zelf wél op gerekend. Volgens de huidige polls gaan VVD, PvdA/GL, BBB en NSC straks strijden om de winst.

‘BBB, CDA en VVD moeten op hun hoede zijn voor Omtzigt’

Wat mij trouwens ook verheugt is dat Omtzigt niet met PVV en FvD wil regeren. Dat is wederom een tegenvaller voor VVD. Die partij had namelijk aangekondigd best bereid te zijn om in een gedoogconstructie met de PVV samen te werken. Dat zal met de komst van Omtzigt zeker worden bemoeilijkt tijdens het formatieproces.’

Politieke uitdagingen

‘Wat Omtzigt het meest bedreigt is vernietigend succes. Het is een paradox; maar hoe groter zijn succes, hoe kleiner de kans dat het ook succesvol wordt. Zelf heeft hij ook al de wens uitgesproken niet de 46 zetels te krijgen die in de peilingen worden voorspeld. Daar kan hij natuurlijk geen kant mee op. Vind maar eens betrouwbare, gelijkgestemde partners van enige kwaliteit om al die zetels te vullen. Je moet dan altijd oppassen dat je geen lui binnenhaalt die binnen no time voor ruzies en splitsingen zorgen. U kent het welbekende, stormachtige patroon van nieuwe politieke partijen. Omtzigt wil natuurlijk allesbehalve LPF- of FvD-achtige toestanden creëren.

Hij heeft ook heel verstandig gezegd dat hij niet de ambitie heeft om minister-president te worden. Een partijleider die niet in het kabinet gaat zitten maar in de Kamer wil blijven, dat moeten we toejuichen. Als je eenmaal in het kabinet zit, dien je je altijd te houden aan de kabinetslijn. Je kunt je dan veel minder kritisch uitspreken.

Nu bestaat er in de politiek geen garantie op succes, al zien de peilingen er voor Omtzigt nu erg goed uit. Maar die voorspellingen zijn slechts een actuele graadmeter. Ze vertellen ons weinig over de toekomst. November is nog ver weg. Bovendien zijn nog lang niet alle partijprogramma’s en kieslijsten bekend, en is er nog geen enkel inhoudelijk debat gevoerd.

Dat neemt niet weg dat we voor nu best tevreden mogen zijn. Want voor mensen die vinden dat Nederland wel wat socialer kan, is het goed nieuws dat Omtzigt deze moedige stap heeft genomen.’