Traditioneel linkse thema’s als het klimaat, economische ongelijkheid en de gezondheidszorg staan hoog op de politieke agenda in Den Haag. Toch lukt het de gevestigde linkse partijen niet om een vuist te maken tegen de rechtse dominantie. De roep om een fusie tussen de PvdA en GroenLinks blijft doorklinken, ook na het plotselinge vertrek van PvdA-leider Lilianne Ploumen. Maarten vindt een fusie geen slecht idee: ‘een grote linkse partij kan werkelijk meespelen.’   

Door Sean Kerstges

Is er een progressieve samenwerking in de Nederlandse politiek nodig?

‘Een fusie is voor de PvdA en GroenLinks op de middellange termijn een attractieve optie, aangezien het nu twee kleine partijen zijn die nauwelijks een rol spelen in de beleidsvorming. Mochten ze fuseren, dan komen ze op dit moment op 17 zetels uit. Het is onwaarschijnlijk dat de SP ook bereid is om zich aan te sluiten bij een eventuele fusie, maar mocht dit wel het geval zijn, dan hebben ze 25 zetels. In dat scenario is er een grote linkse partij die daadwerkelijk mee kan spreken en mee kan spelen. Wellicht zal het zetelaantal bij een fusie lager komen te liggen bij komende verkiezingen, maar er wordt wel een krachtiger blok gevormd.

De afgelopen jaren is gebleken dat de PvdA zich niet spectaculair kan herstellen van het gigantische verlies in 2017. De partij blijft voortkabbelen met ongeveer tien zetels, dus alle zeilen moeten worden bijgezet om uit die positie te ontsnappen. In ideologisch opzicht is de sociaaldemocratie nog steeds de moeite waard. Het verval van de PvdA heeft de partij vooral aan zichzelf te danken na de verraderlijke samenwerking met de VVD in het kabinet Rutte-II. Die fase moeten ze nu achter zich laten, maar dat betekent wel dat er flink doorgepakt moet worden, bijvoorbeeld met een fusie.’

Wat is er nodig om die fusie daadwerkelijk te laten slagen?

‘Er is vooral veel goede wil van beide zijden nodig. Dat is nog best veel gevraagd, omdat met name de oudere partijleden voortdurend stellen dat een fusie geen goed idee is. Naar mijn mening is dat volledige kletskoek. Ik behoor zelf ook tot de achterban van de PvdA en ik ben altijd een groot voorstander van samenwerking geweest. Wanneer de PvdA en GroenLinks in een coalitiekabinet terecht zouden komen, wat onvermijdelijk is in ons huidige politieke systeem, zouden beide partijen in feite precies hetzelfde beleid voeren. Natuurlijk zou er onenigheid zijn over enkele punten, maar die vind je bij elke politieke partij. Bovendien staan beide partijen er zó slecht voor, dat het haast niet erger kan. Kortom, laat ze maar fuseren.’

Zal het vertrek van Lilianne Ploumen nog effect hebben op de samenwerking?

‘Ik vond haar vertrek een verstandig en bewonderenswaardig besluit. Ze hoort bij een kleine groep politici die een heldere blik hebben op hun eigen gebreken. Als zij heeft geconstateerd dat ze niet de geschikte partijleider is, lijkt het mij volkomen juist dat ze is afgetreden. Ze heeft het ook vrij snel ingezien, aangezien ze het stokje pas ruim een jaar geleden van Lodewijk Asscher overnam. Ik durf niet te zeggen of de linkse samenwerking beschadigd is door haar vertrek uit de politiek.’

Wie is volgens u de meest geschikte fractievoorzitter van een eventuele fusiepartij?

‘Op dit moment is er niemand die de partijen definitief uit de modder kan trekken. Degenen die eventueel het leiderschap op zich zouden kunnen nemen zijn de Europarlementariër Frans Timmermans, de Amsterdamse PvdA-wethouder Marjolein Moorman en de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb. Laatstgenoemde zie ik het op korte termijn in ieder geval niet doen.’

Wat vindt u van de kandidatuur van Henk Nijboer als partijleider van de PvdA?

‘Nijboer is de financiële deskundige van de PvdA; op dat gebied zegt hij hele verstandige dingen. Tegelijkertijd heeft hij niet de uitstraling van een politiek leider. Maar vaak kunnen mensen hun leiderschap pas tonen als ze eenmaal een leidinggevende functie bekleden. Toch ziet het er niet naar uit dat Nijboer degene is die de PvdA weer terug zal brengen naar de politieke top, als dat überhaupt al mogelijk is.’

Waarom presteren linkse partijen zo matig bij de laatste paar verkiezingen?

‘Kennelijk zijn de schade en teleurstelling die de PvdA heeft aangericht na Rutte II zo groot, dat veel kiezers niet meer terugkomen. GroenLinks is natuurlijk altijd een relatief kleine partij geweest, en toen de partij haar grootste overwinning behaalde bij de verkiezingen in 2017, besloot Jesse Klaver om niet mee te regeren. Dat was strategisch gezien een schot in zijn eigen voet. Desondanks is het idee van de sociaaldemocratie nog steeds geldig. Alle problematiek waarmee de overheid de laatste jaren worstelt, is veroorzaakt door de rechtse partijen. Het waren de VVD en het CDA die constant de nadruk legden op een kleine, goedkope en slagvaardige overheid. Ondertussen is de overheid zo ver uitgehold dat het administratieve beleid op een hele reeks van terreinen volledig is vastgelopen. Het is een treurige zaak.

Uiteindelijk is de keuze van de kiezer onbegrijpelijk. Steeds maakt de kiezer de VDD de grootste partij. De VVD heeft in de afgelopen tien tot vijftien jaar geopereerd vanuit een ideologische achtergrond die veel ellende heeft veroorzaakt en een enorme schade heeft berokkend aan het overheidsapparaat. Maar als de kiezer zich dat niet realiseert, houdt het op.’

Wat kunnen linkse partijen nog meer doen om successen te behalen?

‘Links heeft altijd moeite gehad om een duidelijke reactie te formuleren op de islamhaat en vergelijkbaar rechts gedachtegoed. Deze ideeën hadden ze best wat agressiever mogen bestrijden. Ook het populisme moet harder worden aangepakt, want voor veel ontevreden linkse stemmers is het populisme een soort vluchthaven. Die toevlucht moet zoveel mogelijk worden beperkt, want niemand heeft iets aan al die kleine flutpartijen.’

Hoe ziet u de toekomst van de sociaaldemocratie voor zich?

‘Die zie ik positief in. Het beste voorbeeld van een goed functionerende sociaaldemocratie is op dit moment Duitsland. Het moet in dat geval ook een beetje meezitten. Een fusie tussen de PvdA en GroenLinks kan links best wel eens de broodnodige impuls geven. Laten we hopen dat het huidige kabinet het ook niet al te lang volhoudt. Zodra Rutte weg is, zal de populariteit van de VVD sterk afnemen. Er zijn dus genoeg mogelijkheden om de sociaaldemocratie in ere te herstellen.’