Natuurlijk werd Maarten niet vrolijk van de inauguratietoespraak van Donald Trump. De opschepperij, de leugens, de dreigementen: hij vond het allemaal van een beschamend niveau. Maar de Verenigde Staten zijn niet voorgoed verloren, benadrukt hij. ‘Vergeet niet, Trump is oud. Dit is het begin van het einde voor hem.’

Gepubliceerd op 22 januari 2025.

Volg Maartens kritische gedachtegang ook via zijn eigen tijdschrift. Bestel losse edities van Maarten! of word abonnee

Maarten: ‘Na eindeloos de verhalen te hebben aangehoord over de vermeende aftakeling van Joe Bidens geestelijke gesteldheid, verschijnt Donald Trump weer op het politieke toneel. Als er bij iemand de eerste tekenen van dementie zichtbaar zijn, dan is het wel bij Trump. Zijn inaugurele toespraak was een beschamende vertoning, gedragen door bewuste leugens en infantiele uitspraken. Als je jezelf moet uitroepen tot de beste van de allerbesten, dan ben je dat dus overduidelijk niet. Het is diep treurig, maar passend bij de puberale opschepperij die we inmiddels van Trump gewend zijn.

Die puberale opschepperij zijn we inmiddels van Trump gewend

Zo beweerde hij dat de Chinezen het Panamakanaal beheren en erop uit zijn Amerikaanse schepen te benadelen. Ook zou Amerika overspoeld worden door gevaarlijke, illegale immigranten, die de oorzaak zouden zijn van vrijwel alle problemen. Trump sprak jubelend over manifest destiny, een omstreden negentiende-eeuws concept dat inhoudt dat Amerika territoriaal moet uitbreiden om andere volkeren beschaving bij te brengen. Onder zijn leiderschap zullen Amerikaanse astronauten de beschaving naar andere planeten brengen, te beginnen met het planten van de Stars and Stripes-vlag op Mars. De rijkste mannen van de wereld, Elon Musk, Mark Zuckerberg en Jeff Bezos vonden het prachtig. Om de drie minuten stonden zij in staande ovatie luid te applaudisseren.

Presidentiële macht

Trump heeft in de eerste uren van zijn presidentschap al meer dan veertig decreten ondertekend. Hij trok de VS terug uit het Klimaatakkoord van Parijs en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), riep de noodtoestand uit aan de grens met Mexico en stuurde het leger eropaf. Daarnaast verklaarde hij een nationale energiecrisis en beloofde hij massaal naar olie te gaan boren. Trump verleende ook gratie aan het geboefte dat op 6 januari 2021 het Amerikaanse Capitool bestormde. Het toont eens te meer hoe er in toenemende mate misbruik wordt gemaakt van presidentiële privileges.

Trump heeft haast, want in de eerste twee jaar van zijn presidentschap heeft hij nog een Republikeinse meerderheid in het Congres. Over twee jaar kunnen de verhoudingen na de tussentijdse verkiezingen weer ongunstiger voor hem zijn. Overigens blijft het maar de vraag wat Trump werkelijk kan realiseren. Veel van zijn beloftes zijn juridisch of politiek nauwelijks uitvoerbaar. De eerste rechtszaken tegen zijn plannen zijn al gestart. Zo hebben achttien Amerikaanse deelstaten Trump aangeklaagd vanwege zijn voorstel om kinderen van migranten zonder verblijfsstatus niet langer automatisch het staatsburgerschap te verlenen.

Laten we Trumps invloed dus niet overschatten. In het Huis van Afgevaardigden hebben de Republikeinen een krappe meerderheid. Bovendien vormen zij geen solide, eensgezinde massa. Er zijn allerlei interne tegenstellingen. Gematigde Republikeinen zullen zich lang niet altijd kunnen vinden in de radicale plannen van de Trump-regering. In de Senaat is de filibusterregel een serieus obstakel: je hebt een tweederdemeerderheid nodig om het debat te bespoedigen en wetgeving door te voeren.

Natuurlijk is er ook de rechterlijke macht, deels bevolkt door oerconservatieve Republikeinse rechters. Dit laat eens te meer zien hoe onverstandig het is om rechters door de politiek te laten benoemen. Amerika is daar een uiterst ongelukkig voorbeeld van. Laten we in Nederland daaruit een les trekken en nooit beginnen aan een constitutioneel hof.

Wat verder belangrijk is om te benadrukken, is dat Trump helemaal geen gigantische, magistrale overwinning heeft behaald. Net iets minder dan de helft van het Amerikaanse electoraat stemde niet op hem. Het is absoluut niet zo dat de natie unaniem achter hem staat. De media speelden een grote rol door zijn overwinning te markeren als een landslide en de fanfareknop maximaal in te drukken. Net als dat de Nederlandse media dat deden met de overwinning van Geert Wilders.

Hoop op betere tijden

Dat de Golf van Mexico voortaan de ‘Golf van Amerika’ gaat heten, is onzin en niets meer dan kinderachtige symboolpolitiek. Trump kan het hoogstens laten noteren in een goudkleurige atlas en die met overheidsgeld op de markt brengen. Op de lange termijn is deze typische Trump-retoriek bijzonder lachwekkend en infantiel.

Natuurlijk word je er niet vrolijk van. Ik heb al enige tijd diep medelijden met de Verenigde Staten. Het land is enerzijds extreem succesvol, vooral als je kijkt naar de economie en de wetenschap. Dat Trump de Amerikaanse economie gaat redden, is ook pure nonsens. De Amerikaanse economie draait prima, zelfs beter dan economen voorspelden. Trump zal natuurlijk claimen dat dit zijn verdienste is, maar ook dat is simpelweg niet waar.

Ik heb vooral medelijden met de Amerikanen die niet op deze zak tabak hebben gestemd

Anderzijds kampt het land wel met een verziekt politiek systeem en met weinig verstandige kiezers. Ook in Nederland hebben we aangetoond dat kiezers vaak weinig benul hebben van hetgeen dat werkelijk van belang is. Ik heb dus vooral diep medelijden met de Amerikanen die niet op deze zak tabak hebben gestemd en weer veroordeeld zijn tot vier jaar Trump.

Maar vergeet niet, Trump is oud. Dit is het begin van het einde voor hem. Want na vier jaar is het klaar en komt hij niet meer terug. Al zal hij gezien zijn narcistische trekken vast proberen om ook na zijn tweede termijn te blijven zitten. Uiteraard weten we ook niet of het trumpisme nog een soort van nageschiedenis zal hebben. Ik betwijfel dat, omdat het sterk aan hem als persoon hangt.

Kortom, je kunt je er dus boos over maken, maar we moeten erdoorheen. Uiteindelijk zullen de Verenigde Staten deze donkere periode overleven, net als eerder. Al hoop ik dat we al sneller weer een beetje zonlicht zien, zowel in de VS als hier in Nederland. Eerlijk gezegd ben ik wel klaar met die eindeloze grijze, donkere dagen. Ik heb nooit iets gezien in overwinteren in zonnige gebieden, maar naarmate ik ouder word ben ik daar toch gevoeliger voor. Een beetje licht in de duisternis zou ons allemaal goed doen.’