Maarten bespreekt het nieuws van de afgelopen week. Trump verkondigde dat Rusland niet-betalende NAVO-landen gerust mag binnenvallen, en informateur Ronald Plasterk presenteerde zijn eindrapport aan de Tweede Kamer. Ondanks dat Omtzigt uit de formatiegesprekken stapte, denkt Plasterk dat PVV, VVD, BBB en NSC er alsnog uit kunnen komen. Maarten betwijfelt dat. ‘Het optimisme in het rapport is grotendeels ongerechtvaardigd.’ 

Gepubliceerd op 14 februari 2024

Maarten: ‘Ik vind dat Plasterk in zijn rapport erg optimistisch is. Omtzigt heeft er geen enkele twijfel over laten bestaan dat hij er niets voor voelt om met de PVV in een parlementair kabinet te stappen. Sterker nog, dat heeft hij op 10 januari al duidelijk gemaakt. Het is vreemd dat de partijen daarna zijn doorgegaan met de gesprekken, want het was toen al evident dat er een besluit moest worden genomen over de kabinetsvorm voordat er serieuze beslissingen konden worden genomen over de inhoud. Als Omtzigt met zijn twintig zetels niet meedoet, komt er misschien een minderheidskabinet. Dat zou dan eventueel gedoogd moeten worden door NSC, maar niemand weet hoe dat gedogen eruit zal zien. Wordt die gedoogsteun vastgelegd, of is het alleen een vage belofte?

Bovendien is de afgelopen weken wel gebleken dat de partijen het op een reeks kardinale punten totaal oneens zijn, zoals migratie en budgettaire problemen. De BBB en PVV willen een flinke som geld uitgeven aan van alles en nog wat; daar hebben ze nogal onverstandige beloftes over gedaan tijdens de verkiezingscampagne. Maar NSC en VVD zijn terughoudender. Ik zou dus zeggen dat het optimisme dat Plasterk uitstraalt in zijn rapport grotendeels ongerechtvaardigd is.

Het weglopen van Omtzigt was een paniekerige reactie

De eerste fase van de formatie is mislukt – dat was al enige weken duidelijk – en het weglopen van Omtzigt was een paniekerige reactie. Waarschijnlijk dacht hij: “wacht eens even, ik zit hier nog steeds te lullen, maar ik wil helemaal niet in zo’n kabinet. Ik moet er nu uitstappen, anders word ik er ingezogen.”

Er is dus maar één conclusie: er moet opnieuw verkend worden met als belangrijkste vraag wat een eventuele kabinetsvorm kan zijn. Nu we weten dat NSC niet aan een parlementair kabinet wil deelnemen, zou het primaire uitgangspunt niet meer de inhoud, maar de vorm moeten zijn. Formeren is in feite nog lang niet aan de orde.

Onderhandelingen met andere partijen, zoals GroenLinks-PvdA, is ook geen goed idee. Timmermans moet daar voorlopig van wegblijven, want er is een grote kans dat zijn partij dan misbruikt wordt, net als tijdens de formatie van het eerste kabinet van Rutte. Toen is er ook uitgebreid met de PvdA gepraat, maar in feite bleek dat gewoon een soort afleidingsmanoeuvre te zijn zodat Rutte kon zeggen: “We hebben gepraat met links, maar dat wordt echt niks.”. Linkse partijen moeten dus enorm uitkijken dat ze niet als een soort bliksemafleider worden gebruikt. Voorlopig hoeven ze zich er niet mee te bemoeien.’

Krankzinnige Trump

‘Trumps uitspraak dat Rusland niet-betalende NAVO-landen mag aanvallen, laat maar weer eens zien dat hij een krankzinnige is. Normaal gesproken worden die opgesloten, maar dat is in dit geval niet mogelijk. Sterker nog, er is een goede kans dat hij opnieuw in het Witte Huis terechtkomt.

Trump is wat de Engelsen noemen een loose cannon, een man die maar een eind weg kletst. Of zijn uitspraak betekent dat hij werkelijk van plan is de NAVO te torpederen, moeten we nog even afwachten, want tijdens zijn eerste termijn beweerde Trump ook al allerlei flauwekul over de NAVO. Dat hij rare voorkeuren heeft en niet precies weet hoe de NAVO werkt, is al lang en breed bekend. In de Senaat is zelfs een motie aangenomen waardoor hij niet al te makkelijk een eind aan de NAVO kan maken. Voorlopig zou ik dit daarom toch verkiezingsretoriek willen noemen.

Op zichzelf kan Trumps uitspraak ook een nuttig effect hebben. Laat dit een stimulans zijn voor Europese landen om eindelijk gezamenlijk onze defensie te organiseren. Dat kunnen we namelijk best. We hebben er het geld en de middelen voor. En vergeet niet: ook in Europa zijn er twee nucleaire machten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Het hele idee dat we onszelf niet kunnen verdedigen en bij Amerika moeten schuilen, is onzin.’