Zoals gebruikelijk werd een dergelijk werk in opdracht gemaakt. Het is behoorlijk groot en ook nog geschilderd op paneel, dat altijd duurder is dan linnen. Bovendien is het duidelijk dat het niet een opdracht is van de kerk, want het is geen christelijk onderwerp, maar een door de mythologie geïnspireerde voorstelling. Zo goed als zeker was de opdrachtgever Lorenzo de Medici en was het werk mogelijk bedoeld als huwelijksgeschenk voor zijn achterneef Lorenzo di Pierfrancesco de Medici. De Medici waren een machtige en invloedrijke familie in Florence, grondleggers van het internationale bankwezen. Gedurende de 15^de eeuw was hun invloed op de kunst en architectuur groot.

Maar wat is er op het schilderij nou allemaal te zien:
In het midden van de compositie staat Venus, de godin van de liefde. Boven Venus vliegt Amor, haar vaste begeleider die zijn brandende pijlen op mensen afschiet. Zoals goed te zien is, heeft hij een blinddoek voor zijn ogen. Wat ik al eens heb uitgelegd is dat er twee soorten liefde zijn: de blinde en de ziende, rationele liefde. Om dat duidelijk te maken schilderde men Amor met of zonder een blinddoek. In dit geval richt hij zijn pijl op een van de drie Gratiën. Puur toeval?

Het gebaar dat Venus maakt is een uitnodigend gebaar: kom ook in mijn voorjaarstuin. Achter haar zien we een halve cirkel met daarin mirte. Deze half hoge struik staat symbool voor seksuele wellust, huwelijk en het baren van kinderen.

Helemaal rechts op het schilderij zien we Zephyros, de god van de westenwind. Hij achtervolgt en vergrijpt zich aan Chloris, een nimf. Uit die verbintenis transformeert Chloris tot Flora, de godin van de bloemen, de lente en de natuur. Zoals te zien is strooit zij rozen.

Aan de andere kant van Venus zien we de drie dansende Gratiën: drie godinnen die samen vruchtbaarheid, creativiteit en charme symboliseren. Daarnaast – dus helemaal links op het schilderij – staat Mercurius, boodschapper van de goden. Vandaar de vleugels aan zijn voeten en op zijn hoofddeksel. Hij laat met zijn staf, de caduceus, de donkere wolken verdwijnen om het zonlicht toe te laten. Het lijkt alsof hij in de donkere wolken staat te ‘roeren’. De caduceus is een staf met twee slangen en bovenaan vleugels. Op dit schilderij kan je de staf niet goed zien, omdat het bovenste gedeelte in de wolken is verdwenen.

De groep staat voor een bos met sinaasappelbomen en als je goed kijkt kan je ook de bloemetjes van de sinaasappel zien. Verder zijn er honderden bloemen te onderscheiden. De meesten bloeien in het voorjaar rond Florence, maar zoals gebruikelijk zijn het niet alleen voorjaarsbloemen. Zie de rozen die Flora strooit.

Dan de compositie. Opvallend dat Venus wat naar achteren lijkt te staan en hoger. Toch is ze niet kleiner dan de rest. De drie Gratiën lijken te zweven, maar door de manier waarop Botticelli ze heeft afgebeeld weten we dat ze dansen. Wat bekend is, is dat het schilderij twee meter hoog moest hangen in de slaapkamer van het zojuist getrouwde paar.

Tenslotte gaan we naar de betekenis van dit schilderij. De naam La Primavera is er pas in de 16^de eeuw aan gegeven. Een definitieve verklaring bestaat nog niet. Wat wel duidelijk is, is dat het met de lente te maken heeft en dat het in relatie tot een huwelijk staat, dat plaats zou moeten vinden in het voorjaar. Het heeft alles te maken met liefde, vruchtbaarheid en het begin van een hopelijk prettig huwelijk zonder donkere wolken.

Hier moet u het mee doen, want ik begeef me al op glad ijs.

La Primavera (De Lente), ± 1482
Sandro Botticelli 1445-1510
Tempera op paneel, 202 x 314
Galleria degli Uffizi, Florence

Meer mooie columns lezen van Sis? Bestel nu haar boek: Door de ogen van Sis van Rossem.