Duane Hanson, 1925-1996
Amerikaans beeldhouwer
Supermarket Lady, 1971
Polyester
Aken Ludwig Forum

Tijdens mijn studie kunstgeschiedenis moesten we een tentamen moderne kunst doen. Dat bestond voornamelijk uit, wat wij noemden, ’vliegtuigherkenning’. Wie heeft het gemaakt, wanneer en welke stroming. Het was een goed idee om in musea te gaan oefenen. Maar ja, het Stedelijk museum had toen al zijn prachtige vaste collectie opgeborgen in het depot en liet alleen nog onzinnige tentoonstellingen zien. Daar had je dus niks aan. Al snel waren we er achter dat je het beste naar Aken en naar Keulen kon gaan. Echt geweldig om daar te oefenen.

In Aken in het Ludwig Forum, zag ik voor het eerst een beeld van Duane Hanson. Dat was een interessante gewaarwording. Al kijkend viel me een vrouw op die wel erg lang op de zelfde plaats bleef staan en ik vroeg me af waardoor ze zo gefascineerd was. Ik liep een rondje en ja hoor, daar stond ze nog steeds. Dichterbij komend zag ik dat het een beeld was, een beeld van Duane Hanson. Nu zou het opvallen door de gedateerde kleding, maar ik heb het nu over de jaren 70.

Om eerlijk te zijn: ik had nog nooit van Duane Hanson gehoord en ik vraag me nu zelfs af of ik wel van het Hyperrealisme gehoord had. Maar het voordeel van deze museum bezoeken was toch dat je waarlijk iets leerde. Interessant blijft het verschijnsel dat in de 20^ste eeuw de verschillende stijlen en stromingen zo snel na elkaar te zien zijn. Vaak is het een kwestie van een jaar of tien. Het heeft alles te maken met het feit dat halverwege de 19^de eeuw de opdrachtgevers van de kunstenaar definitief zijn weg gevallen. Te weten: kerk en staat. De kunstenaar is voor het eerst vrij om zelf zijn onderwerpen te bepalen. Dat lijkt prachtig, maar geeft aanvankelijk ook de nodige onzekerheid. Tijdens de 19^de eeuw is het aantal stromingen nog beperkt. In de 20^ste eeuw gaat het ontzettend snel.

Om niet te vervallen in een vervelende opsomming, ga ik naar de periode direct na de Tweede Wereldoorlog. We hebben Cobra, een stroming die maar drie jaar duurde en een Europese aangelegenheid is. Vervolgens komt het Abstract Expressionisme, overgewaaid uit Amerika. We hebben het dan over de jaren 50. Vanaf dan is het niet langer een Europese aangelegenheid maar komen de vernieuwingen uit Amerika. Zoals we bijna zelf kunnen bedenken is het antwoord op de abstractie het realisme van de Pop Art van de jaren 60. Er wordt nog een schepje bovenop gedaan. Gedurende de 70tiger jaren met het Hyperrealisme. De onderwerpen komen uit het dagelijks leven. Zo kan een soepblik een schilderij opleveren. Ik heb het over Andy Warhol. Bij het Hyperrealisme of Fotorealisme gaat het vaak om reflecterende onderwerpen zoals etalageruiten, motoren, zoals een camera de situatie ziet.

De beelden van Duane Hanson hebben mensen uit het dagelijks leven tot onderwerp, zoals hier de vrouw in de supermarkt. Opvallend bij het Hyperrealisme is dat het koel registrerend is. De gevoelens van de kunstenaar spelen geen enkele rol. Inmiddels doet het werk al weer gedateerd aan. De Supermarkt Lady is al diverse malen gerestaureerd. Zo brak er een been af. Ook heeft Duane zelf de vrouw af en toe gewoon wat ouder gemaakt. Nu zie je toch echt geen vrouwen meer met zulke krulspelden in hun haar of met een sigaret in de mondhoek, of zo’n ketting. Het maakt een wat stoffige gedateerde indruk.

En dan natuurlijk altijd weer de vraag: is dit kunst? Want zijn de beelden in een wassenbeeldenmuseum dan ook kunst? Wat maakt iets tot kunst? Ik zou er niet te lang over nadenken, een goed antwoord bestaat niet..