Gian Lorenzo Bernini, 1598-1680
Apollo en Daphne, 1622-1625
243 cm hoog
Marmer
Italiaanse Barok
Galleria Borghese, Rome

Dit keer geen schilderij maar een beeld, gemaakt door Bernini. En als u nou toch in Rome bent en van plan was om naar de Spaanse Trappen te gaan: niet doen! Zonde van uw kostbare tijd. Het is veel aangenamer en verstandiger om naar de Galleria Borghese te gaan. Dit vrij kleine museum ligt ook nog eens in een behoorlijk groot park de Villa Borghese. Dat is een ware oase van groen midden in het drukke en hectische Rome. Zeker als je al een paar dagen in Rome bent en toe bent aan even wat rust, dan is het daar heerlijk en je kunt o.a. de Apollo en Daphne gaan bekijken in de Galleria Borghese.

Bernini was niet alleen beeldhouwer, maar ook architect, toneelschrijver en ontwerper van decorstukken en kostuums, toegepaste kunst zoals bv. lampen, tafels, spiegels en koetsen. Bovendien was hij ook nog eens schilder. Al met al dus een hele veelzijdige figuur.

En nu we toch even in Rome zijn: Bernini heeft de Trevi fontein ontworpen en getekend. De uitvoering vond pas vijftig jaar later plaats. Maar ook het prachtige plein voor de St. Pieter is van zijn hand.

Maar nu naar het beeld.

Het verhaal van Apollo en Daphne was een bijzonder gewild verhaal uit de mythologie en wordt vaak afgebeeld. Het verhaal is afkomstig uit de Metamorphosen van Publius Ovidius Naso, dichter van Latijnse literatuur. Zoals gebruikelijk was dit beeld natuurlijk in opdracht gemaakt voor Kardinaal Scipione Borghese.

Het verhaal:

Apollo wordt hopeloos verliefd op de nimf Daphne, nadat hij geraakt is door een pijl van de liefdesgod Cupido. Cupido deed dat als straf voor Apollo, omdat Apollo hem beledigd had door te zeggen dat zijn boogschutterskunst niets voorstelde. Cupido schoot ook een pijl af op Daphne, maar dat was een hele andere pijl, namelijk een van lood waardoor zij absoluut niet verliefd werd op Apollo. Maar Apollo was en bleef hopeloos verliefd op Daphne en achtervolgde haar voortdurend. Het meisje was tenslotte uitgeput en ze bad tot haar vader de riviergod Pencius: ’ach vader help me. Bevrijd me van dit lichaam dat me veel te mooi deed zijn’.

Zoals we kunnen zien bij het beeld, heeft Apollo inmiddels Daphne bereikt. Hij heeft zelfs zijn hand op haar buik gelegd. Op dat moment schiet haar vader dus te hulp en verandert haar in een laurierboom. Je ziet hoe dat begint bij haar voeten en handen. Apollo kan dus helemaal niets meer. Wel zie je hem vaak afgebeeld met een lauwerkrans als herinnering aan zijn brandende liefde voor Daphne.

Bedenk hoe knap het is om een dergelijk beeld uit marmer te hakken. Het is een keiharde steensoort. Een te hard tikje met je beitel en je stuk marmer is eigenlijk verpest. Ook is het moment natuurlijk prachtig gekozen. Alles komt samen: Apollo heeft Daphne bereikt, de achtervolging stopt, Daphne schreeuwt en verandert in een laurierboom.

Wat ik toch altijd weer interessant vind, is dat al die Romeinse goden en godinnen eigenlijk gewoon mensen zijn. Ze kunnen wel dingen die wij niet kunnen, maar ze hebben gewoon ook hele vervelende menselijke eigenschappen.

Neem de oppergod Zeus, een meester in het vreemdgaan. Zijn vrouw Hera is ook niet gek en houdt hem scherp in de gaten. Dus is Zeus erg goed in vermommingen om op die manier zijn vrouw zand in de ogen te strooien, maar ook de betreffende meisjes te verleiden.

Zo is er natuurlijk het verhaal van Europa (waar ons continent naar vernoemd is). Zeus veranderde zichzelf in een witte stier en ontvoerde het meisje.

Meer mooie columns lezen van Sis van Rossem? Meld u aan voor de speciale Sis nieuwsbrief, waarmee u maandelijks de nieuwe columns van Sis gratis in uw inbox ontvangt.