Gustave Caillebotte,
Parijs, 1848 – Petit Gennevilliers, 1894
L’Yerres, pluie, 1875
Olie op doek
80,3 cm x 59,1 cm
Sidney and Lois Eskenazi Museum of Art, Indiana University

Zeker als het lang niet geregend heeft en de aarde is droog en snakt naar water, dan is regen heerlijk. En niet alleen omdat het nodig is. Ik ga altijd met mijn hoofd uit het keukenraam hangen om die heerlijke geur op te snuiven. De geur van regen. Je zou zeggen: water ruikt naar water. Oh nee! De Rijn ruikt anders dan de IJssel. De geur van de zee ruik je met je ogen dicht. Regen op zandgrond ruikt anders dan op klei.

Als ik naar dit schilderij van Caillebotte kijk, dan ruik ik de regen op het water. Die druppels die kringen vormen in het water vind ik altijd weer fascinerend. En natuurlijk vinden wij inmiddels zelfs een vuilniszak met een titel op een bordje in het museum gewoon. Dit schilderij was in zijn tijd alles behalve gewoon. Men vond het een raar onderwerp, slecht geschilderd en zonde van het doek en de verf.

Maar wie was deze Gustave Caillebotte nou eigenlijk? Hij wordt geboren in een rijke familie die tot de hogere klasse behoorde. Zijn vader was rechter. De zomers werden doorgebracht in Yerres, een plaatsje ongeveer 12 km ten zuiden van Parijs. De familie had daar een groot huis. Caillebotte studeerde in 1868 af in de rechten. Was ook ingenieur. Vocht in de Frans-Duitse oorlog.

In 1874 sterft zijn vader en zijn zoon erfde een fors fortuin en het huis in Yerres. In 1878 sterft zijn moeder en volgt de rest van het kapitaal dat hij slechts met een broer moet delen.

Caillebotte volgt schilderlessen in het atelier van Léon Bonnat. Hij wordt toegelaten tot de École des Beaux- Arts, maar is daar niet erg actief. Hij sluit vriendschappen met kunstenaars als Degas en Giuseppe De Nittis die buiten de officiële geaccepteerde manier van werken schilderden. Het was een bijna niet te doorbreken systeem en je moest eigenlijk wel meedoen, omdat je anders geen cent verdiende en je werk aan de straatstenen niet kwijt kon. De enige manier om naamsbekendheid te krijgen was exposeren, want de media zoals wij die kennen bestonden natuurlijk niet. Je werk moest goedgekeurd worden door de Salon. Daarbij moest het voldoen aan de nodige voorwaarden: glad bijna fotografisch geschilderd. Ook de onderwerpen lagen vast in belangrijkheid: de klassieken, bijbelverhalen, historiestukken en dan volgde de rest.

Steeds meer kunstenaars wilden een eigen koers varen, maar er bestonden geen uitkeringen en je moet wel kunnen leven. Caillebotte werd al snel een mecenas voor de nodige schilders en dan met name voor de groep kunstenaars die wij nu de Impressionisten noemen. Hij zorgde voor exposeren buiten de Salon om, kocht werken van vrienden aan en was een steun voor veel kunstenaars. Zelf kon hij natuurlijk doen en laten wat hij wilde, schilderen wat hij wilde. Als je geld hebt en niet afhankelijk bent van de ‘markt’ is het lekker werken.

Kijken we naar dit schilderij, dan heeft het met geen enkel vastliggend onderwerp te maken, geen klassieken, bijbelverhaal of geschiedenis. Het zijn regendruppels op een riviertje, niet meer en niet minder. Niet glad, fotografisch geschilderd. Zie de voorgrond. Dan de compositie. Nee, zo leer je het echt niet op de Academie.

Tijdgenoten van Caillebotte vonden dit dus een slecht, raar schilderij. Maar Caillebotte hoefde zijn werk niet te verkopen. Bovendien was hij inmiddels in hele andere dingen geïnteresseerd. Het gaat om de indruk die je van iets hebt op een bepaald moment van de dag.

‘Deze special is een afscheid van ons driemanschap en onze eigenaardige interactie die zo amusant gevonden werd. Wonderlijk genoeg leken wij het voortdurend oneens, terwijl we het eigenlijk over alles eens waren.’ – Maarten van Rossem