Jan Toorop werd geboren op Java en was van gemengde komaf. Hij had een donkere huidskleur en was zoals hij zelf zei: een Indo. In 1869 gaat hij naar Nederland om de HBS in Winterswijk te volgen. De jongen is dan elf jaar. Van de tropen naar het koude Nederland, het moet een moeizame overgang zijn geweest voor een kind van elf. Hij ging alleen.

Na de HBS begint hij aan een aantal studies om tenslotte definitief voor de kunst te kiezen. Hij volgt de Academie in Amsterdam en vertrekt vervolgens naar Brussel, waar hij Ensor en Ferdinand Knopff ontmoet. Beide kunstenaars werken symbolistisch. Hij gaat met Ensor naar Parijs, waar ze het Impressionisme en Pointillisme leren kennen. Toorop werkt zowel in Impressionistische – als in Pointillistische stijl, maar komt tenslotte uit bij het Symbolisme. Kleur en lijn worden gebruikt om de niet zichtbare werkelijkheid in beeld te brengen, zoals de psyche van de mens, zijn dromen, gedachten en verlangens.

Toorop is zeer geliefd bij vrouwen en trouwt tenslotte met Annie Hall, een Ierse. Het huwelijk is niet erg succesvol. Toorop wil scheiden, want hij heeft een relatie met een andere vrouw, maar Annie Hall weigert. Dochter Charley Toorop, kleinzoon Edgar Fernhout zijn beiden schilder. Toorop wordt rooms-katholiek.

Nu naar de afbeelding. Er is erg veel op te zien, dus eerst maar eens grondig kijken. Centraal in de compositie staan drie bruiden. Ze zijn omgeven door diverse vrouwen met ontbloot bovenlichaam. De vrouwen links en rechts op de voorgrond hebben in hun hand een klokje waar lijnen uitkomen. Toorop gaf hiermee geluid aan en soms ook wel geur. In hun andere hand houden ze een bloem vast. De linkervrouw heeft een lelie, de rechter vrouw een chrysant/dahlia. Voor de middelste bruid knielen twee vrouwen. De linker lijkt te huilen.

Achter de bruiden zien we diverse vrouwenhoofden waar lijnen uit omhoog gaan. Links zijn de lijnen golvend, rechts hoekig. Ze zingen, maar zeer divers: links melodieus, rechts schril. In de rechter- en linkerbovenhoek van de voorstelling zien we een hand die doorboord is met een nagel/spijker, waardoor direct het beeld van de gekruisigde Christus ontstaat. Aan die handen met nagels hangen klokken waar weer die lijnen uitkomen die geluid aangeven. Ze beieren.

Dan naar de drie bruiden. De meest linker bruid is de goddelijke, mystieke bruid: de bruid van Christus. De vrouw rechts voor haar draagt een tak met drie lelies eraan. Lelies symboliseren de maagdelijkheid van Maria en drie is natuurlijk het getal van de heilige drie eenheid: de vader, de zoon en de heilige geest. Er zijn ook nog drie nonnen te zien. Rechts de materiele bruid: de fatale vrouw met haar kwade machten. Toorop noemt haar een doodsbruid. Ze heeft een ketting van doodshoofden om. Ze vangt in die schaal het menselijk levensvocht op. Dan de middelste bruid: zij is naakt onder haar sluier en symboliseert zuiverheid en reinheid. Zij is omgeven door rozen, ook het symbool voor de maagdelijkheid van Maria.

Het 19^de -eeuwse vrouwbeeld verenigt eigenlijk alle drie deze vrouwentypes in zich. Opvallend nog is dat de vrouwen op de voorgrond sterk doen denken aan de wajangpoppen zoals die in Indonesië nog steeds gebruikt worden. De armen kunnen bewogen worden en zijn meestal heel dun, zoals ook op deze voorstelling. Gedurende de hele voorstelling, die de hele nacht duurt, speelt het gamelanorkest. Heb je dat ooit gehoord en gezien, dan vergeet je het nooit meer.

Toorop is geboren en getogen op Java en groot geworden met die geluiden en beelden. Dat zie je in zijn symbolistische werk.

Jan Toorop, 1858 (Java) -1928 (Den Haag)
De drie bruiden, 1892-1893
Krijt, potlood, houtskool op papier
78 x 98 cm
Kröller-Müller Museum, Otterlo