Op 9 november 1989 werd met de Berlijnse Muur het symbool van de Koude Oorlog neergehaald.  De eenwording van Oost- en West-Duitsland is op veel vlakken geslaagd, maar de erfenis van de voormalige DDR is nog niet geheel verdwenen. In het tv-programma Broeders in Berlijn reisden Maarten en Vincent van Rossem in vier afleveringen langs Berlijn, Leipzig en Dresden. Ze gingen op zoek naar sporen van de DDR en spraken voormalig Oost-Duitsers over de wreedheid van de DDR, maar ook over de knappe wijze waarop Oost-Duitsland de uitdaging van de eenwording na 1990 aanging. Wij spraken Maarten over de opnamedagen in Duitsland, de val van de Muur en het herstel van de steden.

Door: Sophie Zwaal

Hoe was de reis door Duitsland?
‘De reis was heel prettig. We reden rond in een luxueuze auto en verbleven in een aangenaam hotel. Mijn zuster Sis was er helaas niet bij, mede omdat ze het niet eens was met de redactionele voorbereidingen. Ikzelf ben meer improviserend ingesteld. Doordat Sis er niet bij was spelen de schilderijen die we behandelden in de serie een ondergeschikte rol. Ik hoorde van kijkers dat de dynamiek zonder Sis een beetje sloom was en dat het jammer is dat Vincent en ik het voortdurend met elkaar eens waren.’

Wat was jullie indruk van Berlijn, Leipzig en Dresden?
‘Mensen hebben natuurlijk een hele hoop ideeën over de voormalige DDR en wat er gebeurde nadat de Muur viel. De meeste mensen zijn negatief gestemd over de DDR, maar geleidelijk aan raakten wij wel wat positiever over de huidige situatie in de voormalige DDR. Met name de stad Leipzig verraste ons, als lichtend voorbeeld van een locatie waar het in de afgelopen jaren heel erg goed is gegaan. Dat veranderde ons beeld van wat er na de val van de Muur is gebeurd in Duitsland.

Maar het negatieve beeld dat mensen van de voormalige DDR hebben is zeker niet onterecht. De DDR was een ruïne in letterlijk en figuurlijk opzicht. Het was een ongelofelijk akelig landje dat economisch gezien volledig aan het eind van zijn Latijn was. Door Die Wende raakte een groot deel van de Oost-Duitse bevolking in de problemen, omdat de industrie drastisch gesaneerd moest worden en de Oost-Duitsers van alles beloofd was dat niet werd waargemaakt. Een aanzienlijk deel van de werkende bevolking van Oost-Duitsland raakte daardoor werkloos.’

Leipzig is een dynamische stad, die wel het nieuwe Berlijn wordt genoemd

Zijn er in de steden nog veel sporen te zien van de DDR?
‘De sporen van de DDR worden geleidelijk aan uitgewist. Her en der zie je nog een half ingestort gebouw, maar dan zijn er wel voorbereidingen getroffen om het op te knappen. Wat reeds opgeknapt is, is indrukwekkend. West-Duitsland stopte ongeveer twaalfhonderd miljard euro in de renovatie. Het succes van Leipzig is goed te zien aan de ontwikkeling van het aantal inwoners. Toen de muur viel had Leipzig vijfhonderdduizend inwoners, maar na de val van de Muur vertrokken honderdduizend inwoners naar het Westen. Nu heeft Leipzig weer bijna zeshonderdduizend inwoners en je ziet dat de stad zich snel uitbreidt. Het is een dynamische stad, die wel het nieuwe Berlijn wordt genoemd. Ook in Dresden gaat het veel beter dan je denkt.

Berlijn heeft te maken met de nadelen van het succes. Huizenprijzen stijgen enorm en het toerismeprobleem is gigantisch. Op de bekende plekken in Berlijn valt niets te zien door de massa toeristen. Toerisme is een van de grootste moderne plagen. De enige manier om dit op te lossen is de vliegreizen duurder te maken, die zijn nu veel te goedkoop. Maar in de grote musea was het gelukkig betrekkelijk rustig. Toeristen zijn niet geïnteresseerd in musea.’

Hoe ervoer u de val van de Muur?
‘Ik heb het op de televisie aanschouwd. Ik was niet verschrikkelijk verbaasd over de gebeurtenissen, want in 1989 waren er al zoveel vreemde dingen gebeurd in Europa. Het was al langer duidelijk dat de structuur van de Koude Oorlog op kraken stond en op welke wijze dan ook zou verdwijnen.

Als het communistische regime economisch even succesvol zou zijn geweest als het West-Duitsland, was de muur waarschijnlijk nooit gebouwd en konden de twee delen van Duitsland soepel aan elkaar worden gelast. Heel Oost-Duitsland was een reusachtige gevangenis waar je niet uit kon. Het was een bezettingszone en dat gold voor heel Oost-Euopa. De val van de Muur was alleen mogelijk omdat Gorbatsjov een einde maakte aan deze bezetting.’

Welk belang heeft Duitsland nu voor Nederland?
‘Duitsland is voor ons van eminent economisch belang. Dertig procent van onze import en export betreft Duitsland, onze belangrijkste handelspartner. Het is voor ons van groot belang dat het een stabiele democratie en economie behoudt.

Als ik nog mag afsluiten met één negatief punt over Duitsers is dat ze krankzinnig hard rijden op de autobahn.  Die lui zijn knettergek. Wij reden met een rustig vaartje van 130 op de autobahn en je wordt gepasseerd met een snelheid van 200 kilometer per uur of meer. Een vorm van waanzin!’