Haar naam is afgeleid van het Griekse woord ‘katharos’ dat rein of zuiver betekent. Om een tijdsindicatie te geven: Catharina van Alexandrië stierf in 307 als martelares. Pas in 313, als keizer Constantijn zich tot het christendom bekeert, mag men openlijk het christendom belijden. Catharina stierf dus nadat ze gemarteld was om haar geloof.

Catharina was de dochter van Costus gouverneur van Alexandrië. Op haar vijftiende kende ze alle werken van Plato uit haar hoofd. Zij beloofde Christus haar maagdelijkheid. Vervolgens wordt keizer Maxentius verliefd op haar. Ze moet het christendom afzweren. Ze weigert. Maxentius stuurt 40 heidense filosofen om haar te bekeren, maar de filosofen komen bekeerd tot het christendom terug.

Vervolgens beginnen de martelingen. Ze wordt op een rad met puntige, scherpe tanden gebonden, maar het rad wordt getroffen door de bliksem. Ze doen een poging om Catharina te verbranden, maar het vuur waait uit en verbrandt de beulen. Vervolgens wordt ze met een zwaard onthoofd. Uit haar halswond stroomt melk die de stad van de pest bevrijdde.

Gedurende de middeleeuwen is zij een zeer populaire heilige en de beschermster tegen de pest, de bewaakster van de kuisheid en de beschermster tijdens bevallingen. En de beschermheilige van alle beroepen die te maken hebben met raderen en zwaarden. Verder van studenten, filosofen en nog veel meer. Aan haar attributen kan je haar herkennen te weten het rad en het zwaard.

Met deze informatie gaan we kijken naar het paneel.

Voor een landschap staat een prachtig geklede vrouw met een boek in haar linkerhand en een zwaard in haar rechterhand. Het zwaard waarmee ze onthoofd wordt. Het landschap achter Catharina is gescheiden van de voorgrond door een waterpartij. Op het hekje zit een vogel. Interessant is dat de achtergrond vol zit met details die allen te maken hebben met het leven en lijden van Catharina.

Links achter haar is een groepje mannen te paard en een lopende figuur die de weg wijst. De voorste ruiter lijkt me Maxentius. Verder naar achteren zien we een man met pijl en boog iets uit een boom schieten. Nog verder naar achteren, ongeveer op hoofdhoogte van Catharina, zien we twee galgen met daaraan twee mensen. En iets dat op een meiboom lijkt. Dan helemaal bovenop de rots een soort burcht met daarvoor een brandend rad aangestoken door gouden stralen die uit de hemel linksboven komen. Sommige mannetjes, de beulen denk ik, vallen van de rots naar beneden.  Rechts iets boven het boek van Catharina bevindt zich een stad. Op de ophaalbrug loopt  een man en een vrouw met een kind aan haar hand en een kruik op haar hoofd. Op het water zwemt een zwaan. De boom op de voorgrond is begroeid met klimop. Het is ongelofelijk om te zien hoeveel details een dergelijk paneel bevat dat het verhaal van Catharina laat zien.

Tot slot is het interessant te weten dat dit paneel een onderdeel was van een drieluik. Het is niet vreemd dat het drieluik in drie stukken is verdeeld en als apart werk verkocht is. Dat was een gebruikelijke procedure. Catharina vormt het linker luik. Haar pendant de heilige Barbara (zie onderstaande afbeelding) vormt het rechter luik en is ook in het bezit van het Mauritshuis. Ook Barbara is een martelares en gestorven voor het geloof in Christus. De toren is haar attribuut. Zij werd daarin door haar vader opgesloten. Ook dit landschap zit vol details. Op het midden gedeelte is een Maria Lactans (Maria geeft Christus de borst) te zien. Samen met Josef en musicerende engelen. Het middenpaneel is niet in het bezit van het Mauritshuis.

Meester van Frankfurt
De Heilige Catharina, 1510-1520
Olieverf op paneel
158.7 x 70.8 cm
Mauritshuis