Aan de reling van de reusachtige veerboot openbaart zich tijdens de oversteek naar Texel het bevrijdende uitzicht op het onveranderlijk schitterende Marsdiep. Lucht en zee vloeien in elkaar over en de bekommernis van het dagelijks leven ligt achter je.

Uit Maarten! 2021-1. Bestel losse nummers hier of word abonnee!

Vrijwel zo lang als ik mij kan herinneren ga ik viermaal per jaar naar Texel. Dat betekent dat ik acht keer per jaar het Marsdiep moet oversteken. Dat is bepaald geen straf – integendeel, het is een groot genoegen en zelfs deel van de speciale attractie van Texel.

Zo’n duizend jaar geleden was het Marsdiep er niet. Je kon van de kop van Noord-Holland, dat toen natuurlijk nog niet de kop van Noord-Holland was, naar Texel wandelen, dat toen nog geen eiland was. De naam Marsdiep hoorde toen bij een beek, die ontsprong in de keileemklont die het huidige Den Hoorn markeert en uitmondde in het Wieringermeer. De beek heette Maresdeop, wat zoveel schijnt te betekenen als ‘Meersdiep’ of ‘Meersstroom’. Het Marsdiep heette dus al zo voordat het het Marsdiep werd. In de twaalfde eeuw braken grote stormvloeden in door de duinenrij en zo werd het onaanzienlijke beektracé een stroomgat tussen Noord-Holland en het nieuwe eiland Texel.

Op het diepste punt is het Marsdiep 45 meter diep. De overtocht duurt een comfortabele twintig minuten op de twee reusachtige veerboten die tussen twee speciaal gebouwde veerhavens op en neer pendelen. Ze varen ook bij windkracht 10 en forse zeegang. Je voelt ze dan wel bewegen op de golven, maar je moet je best doen om zeeziek te worden.

Schilderachtig bootje

Tot 1962 had de overtocht een geheel ander karakter. Toen ging de reis van Den Helder naar Oude Schild aan de oostkant van het eiland en duurde die wel een uur. Van een speciaal gebouwde veerboot was nog geen sprake. Je scheepte in op een schilderachtig bootje met hoge pijp, waarvoor Sinterklaas zich niet geschaamd zou hebben. Dat bootje heette de Dokter Wagemaker. Het was niet gebouwd op het transport van auto’s, zodat de paar auto’s die aan dek konden staan met veel duw- en trekwerk aan boord moesten worden gebracht.

Dat kostte allemaal veel tijd, zodat er lang gewacht moest worden. De wachttijd werd door de oudere Van Rossems gedood met ruime jeneverconsumptie in het havenrestaurant van Oude Schild. Wat de kinderen ondertussen deden ben ik vergeten. Voor mij is de boottocht die voor een verblijf op Texel noodzakelijk is altijd een belangrijk deel geweest van de attractie van het eiland.

Ik ben nog steeds van mening dat Texel er verstandig aan zou doen een zelfstandige republiek te worden

Merkwaardig genoeg geef ik niets om bootreizen. De paar keer dat ik per boot naar Engeland ben gereisd, vond ik daar niets aan – althans, zodra de kust uit het zicht was verdwenen. Bootreizen zijn wat mij betreft alleen aantrekkelijk als het land in zicht blijft. Ik ben dus vooral dol op veerponten, omdat die de belofte van een spoedig einde van de bootreis in zich dragen. Zo heb ik de talloze veerponten in het Nederlandse rivierengebied altijd met genoegen gebruikt. Er schijnen in Nederland ruim 900 pontveren te zijn, en ik heb ooit het voornemen gehad ze allemaal eenmaal te benutten. Het is er jammer genoeg niet van gekomen.

Adembenemend mooi

De wat langere overtocht naar Texel heeft voor mij een bijzondere betekenis. Hij zorgt ervoor dat je de illusie hebt het continent te verlaten en op weg te zijn naar een buitenlandse bestemming. Ik ben nog steeds van mening dat Texel er verstandig aan zou doen een zelfstandige republiek te worden, met eigen Waddenpostzegels. Zodra ik mijn auto op een van de parkeerdekken heb gezet, ga ik naar boven en posteer mij op een strategische plek aan de reling, indien noodzakelijk uit de wind.

En dan is daar hetgeen waar het allemaal om gaat: het bevrijdende uitzicht op het onveranderlijk schitterende Marsdiep. Wat de weersomstandigheden ook zijn, het is altijd adembenemend mooi. Grijs of zonnig, het maakt niets uit, het overweldigende licht is altijd van bijzondere kwaliteit. Lucht en zee vloeien altijd even overtuigend in elkaar over. De bekommernis van het dagelijks leven ligt achter je, en je betreedt bevrijd de Atlantische ruimte, op weg naar je eigen Atlantis en het tijdelijke eeuwige leven.

Sta je daar met een naast familielid, dan is er altijd de kleine sensatie wie het eerst het witte torentje van het kerkje van Den Hoorn ziet. Vaar je een week of wat later terug, dan is dat magnifieke uitzicht op z’n minst een troost bij het verlaten van dat tijdelijke eeuwige leven. Zou er ooit een brug of – nog erger – een tunnel naar Texel worden aangelegd, dan zou ik zeker nooit meer gaan. De boottocht met uitzicht is een essentiële zielkundige transformatie.

Ik begrijp die angst van de Engelsen voor de Kanaaltunnel wel; met zo’n tunnel ben je toch geen echt eiland meer. Het zou me niet verbazen als de Engelsen teneinde de Brexit te voltooien zouden besluiten de Kanaaltunnel op te blazen.

Kaders

1170
De Sint-Nicolaasvloed van 1196 en vervolgens De Allerheiligenvloed in 1170 snijden Texel af van het vasteland en verbinden het Marsdiep met de Noordzee.

1907
Sinds dit jaar verzorgt de TESO (Texels Eigen Stoomboot Onderneming) de veerdienst tussen Den Helder en ’t Horntje. Circa 3100 Texelaars hebben een aandeel in de TESO.

900.000
Toeristen bezoeken jaarlijks Texel. In coronajaar 2020 daalde dat aantal naar ongeveer 660.000 bezoekers.