Dertig jaar na de val van de Muur en de nogal haastige hereniging van de beide Duitslanden is er her en der nog kritiek op. Heeft de eenwording zich indertijd niet al te haastig voltrokken? Was het niet beter geweest de beide Duitslanden meer tijd te gunnen om aan elkaar te wennen? Oost- en West-Duitsland zouden dan in een federatieve structuur enkele jaren naar elkaar toe hebben kunnen groeien. Dat was bijvoorbeeld de wens van veel kritische Oost-Duitsers, die graag de positieve elementen van de DDR hadden behouden. Dan zou  het ook mogelijk zijn geweest een nieuwe grondwet te maken, die werkelijk recht had gedaan aan een gelijkwaardige hereniging.

Nu was van een dergelijk glijpad geen sprake. De DDR was simpelweg opgeslokt door de BRD, en vervolgens het slachtoffer geworden van een weinig zachtzinnig industrieel saneringsproces, dat op korte termijn miljoenen Oost-Duitsers werkloos had gemaakt. Wie zich verdiept in het inderdaad haastig verlopen proces komt er vrij snel achter dat de wellicht wat ruwe gang van zaken onvermijdelijk was. Zodra de West-Duitse bondskanselier Helmut Kohl zeker wist dat hij in de DDR brede steun genoot, besloot hij het herenigingsproces te versnellen. De D-mark en de Ostmark werden gelijkgeschakeld. Dat betekende volgens economen het onvermijdelijke einde van een groot deel van de industrie in de DDR. In de wereld van de D-mark was de Oost-Duitse industrie immers niet meer competitief, aangezien de arbeidsproductiviteit in de DDR net 30 procent van die in de BRD bedroeg.

Zolang er honderdduizenden Russische soldaten in de voormalige DDR waren, kon de hele zaak worden teruggedraaid

Maar wat was er gebeurd als de beide valuta niet gelijkgeschakeld waren? Dan waren de Oost-Duitsers met zekerheid massaal naar het Westen vertrokken. Dat gebeurde nu deels ook wel, maar toch niet zo massaal als mogelijk was geweest. Bij een veel lager loonniveau in de voormalige DDR waren bovendien de West-Duitse vakbonden bang voor loonconcurrentie die ook druk op de lonen in de BRD had kunnen zetten. Harde sanering was, kortom, onaangenaam, maar onvermijdelijk.

Kohl had nog een argument voor snelle hereniging, dat misschien nog klemmender was dan het economische argument. Gorbatsjov had ingestemd met de hereniging, maar wat voor garantie had Kohl dat Gorbatsjov aan de macht zou blijven? Zolang er honderdduizenden Russische soldaten in de voormalige DDR waren, kon de hele zaak worden teruggedraaid. In de zomer van 1991 was er een poging tot staatsgreep in de Sovjet-Unie – stel dat die geslaagd was. Kohl had haast, en die haast was volkomen
terecht! Er waren geen geloofwaardige alternatieve scenario’s.

Dit is het voorwoord van de nieuwe Maarten!. Bestel het nieuwe nummer in onze webshop.