De verbale afranseling die Donald Trump en J.D. Vance gaven aan Volodimir Zelenksi in het Witte Huis, heeft Europa wakker geschud. Volgens Maarten van Rossem was het daarvoor de hoogste tijd. ‘Amerika was nooit echt de leider van de vrije wereld.’

Gepubliceerd op 5 maart 2025.

Volg Maartens kritische gedachtegang ook via zijn eigen tijdschrift. Bestel losse edities van Maarten! of word abonnee

Maarten: ‘“This was great television,” zei Trump na afloop. En daarmee duidt hij precies aan wat hij is: een televisiepresident. Of de Republikeinen een vooropgezet toneelstukje voerden in de Oval Office? Dat durf ik niet te zeggen. Maar Trump en zijn vicepresident – twee proleten van de ergst denkbare soort – overrompelden de brave Zelenski volledig, die al opereert vanuit een zwakke positie en bovendien geen vloeiend Engels spreekt.

Ik vond het een ongelooflijk pijnlijk moment. En afgezien van Trumps directe omgeving werd het wereldwijd ook als zodanig beoordeeld. Toch heb ik het vermoeden dat deze wanstaltige vertoning op termijn positieve effecten heeft. Europa is zich de klote geschrokken en heeft zich grotendeels verenigd. Voor het eerst realiseert het zich dat als het nu niks doet, straks heel Oekraïne cadeau wordt gedaan aan Vladimir Poetin.’

Geen hulpeloze dwerg

‘Europa was al gewaarschuwd. Angela Merkel riep het acht jaar geleden al. Toch hebben we al die tijd gedaan alsof we voor altijd konden schuilen onder Amerika’s paraplu. Het is hoog tijd dat Europa laat zien dat het in staat is zijn eigen militaire infrastructuur op te bouwen. Dat kost misschien een paar jaar, maar het is niet onmogelijk.

De framing dat Poetin een genie is, Trump de machtigste man van de wereld en Europa een hulpeloze dwerg, is pure onzin. Europa moet af van dat verrekte minderwaardigheidscomplex. Poetin heeft de afgelopen drie jaar zware verliezen geleden in mankracht en materieel, en staat echt niet te popelen om over een halfjaar een nieuwe oorlog te beginnen.

Europa moet af van dat verrekte minderwaardigheidscomplex

Dit is hét moment voor Europa om door te pakken. Nu verwacht ik niet direct veel van de EU-defensietop. De bekende dwarsliggers blijven dwarsliggen. Hongarije voorop, en Slowakije begint zich inmiddels ook als een probleemgeval te gedragen. Laat de EU dan zeggen: wie blijft tegenwerken, krijgt ook geen cent meer.  Daar is Viktor Orbán in ieder geval doodsbenauwd voor.

Oekraïne wordt op korte termijn geen NAVO-lid, en een EU-lidmaatschap ligt evenmin in het verschiet. Duitsland en Frankrijk willen dat niet – mogelijk uit vrees voor machtsverlies binnen de EU. Ondertussen erkennen ze wel dat Oekraïne verdedigd moet worden en recht heeft op soevereiniteit. Want het verlies van Oekraïne zou een gigantische strategische klap zijn voor Europa. Het zou laten zien dat Poetins boevenplannen gewoon uitgevoerd kunnen worden zonder noemenswaardige tegenstand.’

Onbetrouwbare bondgenoot

‘Dat Trump een immorele leugenaar en idioot is, wisten we allang. Wat me vooral verbaast, is dat mensen daar nog steeds verbaasd over zijn. Trump bewees zijn onkunde al in zijn eerste presidentiële termijn en doet dat nu opnieuw. We kennen zijn streken, en toch trappen we keer op keer weer in zijn lulkoek. Van impeachment zal ook nu geen sprake zijn.

Maar het probleem reikt verder dan Trump. Amerika heeft zich al lang bewezen als een onbetrouwbare bondgenoot. Niet pas sinds Trump, maar sinds de radicalisering van de Republikeinse Partij. We moeten stoppen met de illusie dat Amerika ons zal redden. Het land was nooit echt de leider van de “vrije” wereld. Dat werd al in 2003 duidelijk bij de Amerikaanse inval in Irak, die niets anders was dan een demonstratie van macht.’

Dus laten we Trumps bevriezing van de Amerikaanse wapenleveranties aan Oekraïne niet zien als een crisis, maar als een kans. Kijk hoe Europese leiders nu uitgebreid over defensie spreken. Emmanuel Macron kondigde direct extra militaire steun aan. Ook Keir Starmer, Pedro Sánchez, Donald Tusk en Olaf Scholz lieten er geen twijfel over bestaan: Oekraïne kan rekenen op Europese steun. EU-voorzitter Ursula von der Leyen stelde glashelder dat Europa niet langer afwachtend kan blijven en zijn veiligheid in eigen hand moet nemen.

In Brussel wordt nu gesproken over een historisch fonds van 800 miljard euro om de Europese defensie-industrie op te schalen en strategische autonomie eindelijk te realiseren. De boodschap is duidelijk: Europa moet zijn eigen koers varen, minder afhankelijk worden van de VS en zijn rol op het wereldtoneel versterken. Laten we hopen dat Europa nu eindelijk opstaat.’