De Prinsjesdagplannen van het demissionaire kabinet Rutte-III zijn gepresenteerd, maar ondanks een halfjaar aan formatiegesprekken is er nog altijd geen uitzicht op een nieuwe coalitie. Maarten bespreekt de meest recente ontwikkelingen. ‘Bij een deel van het Nederlandse electoraat is er kennelijk een enorme behoefte aan de Messias zelve.’

Het landelijk vertrouwen in de politiek is dit jaar gekelderd, zo blijkt uit een Ipsos-enquête die vlak voor Prinsjesdag werd afgenomen. Is dat een logisch gevolg van het gedraai in de formatie?

‘Dat vind ik inderdaad een vrij logisch gevolg. Ik denk dat elke min of meer normale waarnemer in de zes maanden sinds de verkiezingen moet constateren dat er niets dan prutswerk is geleverd. Ze zijn geen stap verder gekomen. Afgelopen weekend zaten Rutte, Kaag en Hoekstra in een deftig huis in Hilversum, waar niets is uitgekomen. Het gaat allemaal nog veel langer duren.’

In de Prinsjesdagplannen wordt er geld toegezegd naar klimaat en woningbouw. Wat zijn die plannen waard als ze zijn opgesteld door een demissionair kabinet?

‘Wel iets. Het kabinet kan bepaalde geldstromen starten en plannen initiëren. We mogen ook aannemen dat de samenstelling van het nieuwe kabinet sterk zal lijken op die van het huidige. De dominante partijen zullen niet veel verschillen.’

Sigrid Kaag gaf onlangs veel steken onder water tegen Mark Rutte tijdens de HJ Schoo-lezing.

‘Zeg dat wel. Ook heel begrijpelijk, of niet?’

Hebben die uitspraken de formatie niet onmogelijk gemaakt?

‘Dat denk ik eerlijk gezegd niet. Dat is ook gewoon het politieke spel, dat niet persoonlijk is. Er zijn genoeg redenen om de zittende minister-president te bekritiseren, lijkt me. Het is mijn vaste overtuiging dat Mark Rutte veel beter na tien jaar had kunnen stoppen in plaats van de zaak nog meer te gaan rekken. In feite zit hij keihard te werken aan zijn eigen overbodigheid. Ook Rutte is een blokkade in deze formatie.’

Pieter Omtzigt staat op een reusachtig aantal zetels in de peilingen. Wat vindt u daarvan?

‘Daar ben ik niet van onder de indruk. Het is een demonstratie van de speciale stupiditeit van veel kiezers. Bij elk politiek incident is er een tijdelijk populaire politicus die dit soort hysterische taferelen teweegbrengt. Bij een deel van het Nederlandse electoraat is er kennelijk een enorme behoefte aan de Messias zelve. Zolang de Here Jezus niet naar beneden komt, is dat tijdelijk Omtzigt. Zo hebben we hiervoor Pim Fortuyn, Geert Wilders, Rita Verdonk en Thierry Baudet gehad. We zullen nog met tal van andere messiassen gezegend worden.

Overigens is Pieter Omtzigt een voortreffelijk Kamerlid die hard werkt en goed geïnformeerd is. Maar hij zou naar mijn idee zelf moeten weten dat-ie als eenzaam Kamerlid niet veel voor elkaar zal krijgen.’

Wat vindt u ervan dat PvdA en GroenLinks gedoogsteun voor een minderheidskabinet hebben uitgesloten?

‘Daar hebben ze groot gelijk in. Het is een wonderlijke constructie om op nogal onaangename wijze te zeggen dat je niet gediend bent van dat linkse gedoe, om vervolgens een minderheidskabinet te vormen dat afhankelijk is van diezelfde partijen. Ik kan heel goed begrijpen dat het duo van Klaver en Ploumen heeft gezegd: “jullie kunnen de pot op”. Zulke kletskoek kun je niet serieus nemen. Typisch Rutte, naar mijn idee.’

Hadden PvdA, GroenLinks en de ChristenUnie zich anders moeten opstellen in deze formatie om deelname aan een nieuw kabinet veilig te stellen?

‘Dat denk ik niet. Kaag en Rutte componeerden samen een document waarvan ik had begrepen dat de twee linkse partijen dat best hadden kunnen steunen. Alle informateurs hebben tot nu toe ook gezegd dat er inhoudelijk niet heel grote verschillen zijn. Desondanks schiet het niks op. Dat ligt aan de blokkade die Mark en Wopke samen hebben opgeworpen tegen PvdA en GroenLinks, en de blokkade die Kaag heeft opgeworpen tegen de ChristenUnie. Als die blijven bestaan, wat willen we dan? Nieuwe verkiezingen? Dan zou ik voor dat laatste gaan, maar dan moet ook de hele ploeg die er niks van gebakken heeft eruit. Rutte, Wopke, Kaag. Weg ermee.

Als andere oplossing is er nog een breed geformeerd kabinet. Dat is tegen de principes van de coalitiewetten, maar ik zou het toch doen. Uit alles is gebleken dat dit Ruttes laatste kabinet is. Laat hem nou ook eens iets durven, iets waarvan je zegt: “dat hadden we niet van hem verwacht”.’