Van Rossem houdt je scherp is een bloemlezing uit Van Rossems’ beste essays, die stuk voor stuk stof tot nadenken geven. Lees nu alvast het voorwoord door Maarten van Rossem. 

Uit: Van Rossem houdt je scherp, bestel het boek hier

Vasthoudend fileert Maarten van Rossem de polarisering van de Verenigde Staten, de misvattingen van het neoliberalisme en paniekverhalen over de democratie in Nederland. In deze bundel vindt u zijn beste artikelen daarover. Plus verhalen over zijn persoonlijke voorliefdes en haatobjecten.

Leve de Nederlandse democratie

Toen ik de verhalen in deze bundel, die de redactie van mijn tijdschrift Maarten! overigens heeft geselecteerd, bekeek, herkende ik vier duidelijke thema’s.

In de eerste plaats is er de verrafeling van de Verenigde Staten. Vanaf de jaren zeventig is het politieke bedrijf in de VS in toenemende mate gepolariseerd geraakt. Dat had te maken met de groeiende invloed van neoliberale opvattingen. Belastingwetgeving, deregulering en de afwezigheid van corrigerend beleid leidden tot een steeds scherpere tweedeling in de Amerikaanse samenleving. De inkomensontwikkeling van een groot deel van de bevolking, en in het bijzonder van industriearbeiders en de lagere middenklasse, stagneerde, terwijl aan de top een kleine groep van superrijken ontstond, met buitenproportionele politieke invloed. Qua sociale structuur lijken de VS niet meer op de West-Europese landen, maar op landen als Brazilië, Mexico en China. Die voor het rijkste land ter wereld beschamende situatie heeft mede geleid tot een volledig disfunctioneel politiek systeem. De puberale leugenaar in het Witte Huis is niet de oorzaak van de problemen, maar slechts een symptoom.

Het tweede thema is de dominante aanwezigheid van de neoliberale ideologie, met de bijbehorende obsessieve waan dat alle maatschappelijke problemen kunnen worden opgelost door ‘vermarkting’. Hoewel de omvangrijke negatieve effecten allang duidelijk zijn, realiseren de beleidselites in veel westerse landen zich dat nog onvoldoende. Zonder een sterke, sociaal bewuste en regulerende overheid is de markteconomie een onding, en de privatisering van tal van overheidstaken heeft zelden positieve gevolgen gehad. Zorg en onderwijs horen geen rendementsgestuurde instituties te zijn.

Het derde thema is mijn verbazing over de aanhoudende kritiek op de parlementaire democratie in Nederland en andere westerse democratieën. Bij verkiezingen voor de Tweede Kamer is de opkomst in Nederland structureel hoog en de kiezers hebben vertrouwen in de democratie. Toch wordt er aanhoudend geroepen om hervorming van het systeem en de invoering van een districtenstelsel en/of een gekozen formateur of minister-president. Dat is ronduit onbegrijpelijk. Districtenstelsels zijn inherent ondemocratisch en apart gekozen leiders leiden alleen maar tot polarisatie. De verwording van de Engelse en Amerikaanse politieke systemen in de afgelopen decennia zou een gruwelijke waarschuwing moeten zijn.

De vierde categorie betreft verhalen met vooral persoonlijke observaties. Die heb ik met het meeste plezier geschreven. Daarbij denk ik in het bijzonder aan mijn kritiek op de krankzinnige gewoontes van de sportjournalistiek en aan de observaties over mijn geliefde Verkade-albums. Ik heb weleens gelezen dat je eigen favorieten doorgaans je minste stukken zijn, maar ik ben toch blij dat ze in deze bundel zijn opgenomen.