De Amerika special: Amerika ontrafeld is een exclusieve uitgave van Maarten! met de beste verhalen over Amerikaanse figuren, feiten en fenomenen. Lees nu alvast het voorwoord door Maarten van Rossem. 

Uit: Amerika ontrafeld, bestel de special hier

Teleurgestelde natie

In 1989 kwam er een eind aan de Koude oorlog. Zonder veel nadenken werd geconcludeerd dat de Verenigde Staten de Koude Oorlog hadden gewonnen. Het zou beter zijn geweest te concluderen dat Gorbatsjov besloten had eenzijdig een eind aan de Koude Oorlog te maken, maar dat gebeurde niet. Het leek nu of de Amerikaanse samenleving voor de rest van de wereld het enige, zaligmakende voorbeeld was. De VS waren nu de one indispensable nation op een uniek unipolair moment in de wereldgeschiedenis. Zij konden zodoende de wereldorde naar hun hand zetten. Dat idee werd schijnbaar bevestigd door het exuberante economische succes van de VS in de jaren negentig. De toekomst van de VS en hun bondgenoten zag er cultureel, economisch en strategisch zonnig uit. In Washington werden plannen gemaakt om van de 21^e eeuw ook weer een Amerikaanse eeuw te maken.

We zijn nu een kwart eeuw verder en van de unipolaire triomf van het machtige Amerikaanse voorbeeld is eigenlijk niets meer over. De VS maken een deplorabele indruk. Wie wil er nog een voorbeeld nemen aan een natie die vier jaar werd geleid door een volledig onbetrouwbare, immorele kletsmajoor.

De natie die nog geen dertig jaar geleden zo onoverwinnelijk leek, staat er rafelig bij. Wat is er misgegaan?

De recente protesten tegen de systematische achterstelling van een groot deel van de zwarte bevolking maken duidelijk dat er sedert het eind van de Burgerrechtenbeweging nauwelijks vorderingen zijn gemaakt op het punt van de gelijkberechtiging van het niet-blanke deel van de bevolking. Tegelijkertijd zijn de verschillen tussen rijk en arm schrikbarend toegenomen. De natie die nog geen dertig jaar geleden zo onoverwinnelijk leek, staat er rafelig bij. Wat is er misgegaan? Waar hebben de VS een verkeerde afslag genomen.

Terugkijkend is duidelijk dat een aanzienlijk deel van de huidige ellende zijn oorsprong vindt in de rechtse backlash tegen de denkbeelden van de jaren zestig, die begon in de tweede helft van de jaren zeventig. De dominantie van een nieuw radicaal conservatisme, zoals geformuleerd door de Republikeinen, maar helaas meestal gesteund door de Democraten, heeft de Amerikaanse samenleving, toch al geen hoogtepunt van rechtvaardigheid ingrijpend uit zijn voegen getrokken.

De huidige eeuw, zoveel is al duidelijk, zal niet een Amerikaanse eeuw worden. Het unipolaire moment heeft geleid tot een vergaande overschatting van de eigen militaire mogelijkheden om de wereld mores te leren. De invasie van Irak in 2003, bedoeld om de Amerikaanse dominante na de schrik van 9/11 nog eens te bevestigen is een gruwelijke mislukking geworden die het Vietnam-syndroom weer tot leven heeft gewekt.

De puberale president – Donald Trump – is de perfecte uitdrukking van de teleurgestelde, boze machteloosheid van een natie die zich na het eind van de Koude oorlog onoverwinnelijk achtte.