Dit jaar ben ik best lang bezig geweest met het paasgebeuren. Dat begon al vroeg begin maart. Ik stapte nietsvermoedend in mijn autootje waar ik meestal de radio aan heb staan op 4. En daar hoor ik: Wir setzen uns mit tränen nieder uit de Matthäus Passion. Een golf van emotie overspoelde me en tranen maakten rijden gevaarlijk. Dus ik zette mijn auto aan de kant en luisterde naar zoiets moois! Eenmaal thuis mijn volgende lieveling uit de Matthäus Passion: Erbarme dich. Ja, en dat is ook zó mooi.

De keuze voor het schilderij voor mijn column was snel gemaakt. De Ecce Homo van Caravaggio. Christus opgepakt, geslagen, gemarteld, belachelijk gemaakt, bespot en bespuugd. Het verhaal kan je vinden in het evangelie van Johannes 19, waar Christus voor Pontius Pilatus wordt gebracht. Christus wordt gekroond met een doornenkroon en voorzien van een mantel, om hem zo nog belachelijker te maken: de koning der Joden.

Gaan we nu naar het schilderij. Caravaggio zou Caravaggio niet zijn om niet af te wijken van de traditie. Het is weer eens een staaltje intermenselijkheid. Er wordt niet gespuugd, er worden geen gekke bekken getrokken. Hij heeft zich verdiept in de gevoelens van de betrokken mensen en dat schildert hij. Christus is een mens van vlees en bloed en wordt niet heilig gemaakt door hem van een nimbus te voorzien. Er is geen God de Vader in beeld. De achtergrond is leeg, er is alleen wat licht aan de rechterkant. Rechts van Christus staat Pontius Pilates. Let op het gebaar dat hij met zijn handen maakt. Hij zegt: ‘zie hier.’ Hij veroordeelt niet, maar zegt eigenlijk: ‘wat moet ik hier nou mee? Er staat ook in Johannes 19 dat hij Christus niet schuldig vindt. Hij laat het volk dus oordelen, omdat hij het zelf niet durft. Dat kan je goed zien: hij kijkt ons aan. De man achter Christus legt bijna zorgzaam de mantel om de schouders van Christus.

En nu gaan we naar het gezicht van Christus. Werkelijk adembenemend prachtig. Die dikke lip, ze hebben hem natuurlijk ook in z’n gezicht geslagen. Die volstrekt naar binnen gekeerde blik. Ik zal het niet te veel gaan invullen, want ik denk dat ieder dat op zijn of haar manier kan. Ik hoor dan in mijn hoofd het prachtige Erbarme dich. We weten natuurlijk wat er verder gebeurde. De samengestroomde meute idioten gaat oordelen. Zoals gebruikelijk blind, zonder kennis, ze ruiken bloed. Ze veroordelen iemand die volstrekt onschuldig is. En Pontius Pilatus wast zijn handen in onschuld. Ook een geliefd thema in de schilderkunst. En dan tenslotte de bijna onbegrijpelijk schitterende woorden van Christus als hij aan het kruis hangt (Lucas 23 :34) ‘Vader vergeef hen, want ze weten niet wat ze doen.’

Dan ga ik naar het heden. Ja, we hebben nu allemaal genoeg tijd om eens na te denken over het een en ander. Dat kan geen kwaad. Maak dat gebaar van Pontius Pilatus eens en probeer dat eens te voelen, terwijl je denkt aan de mensheid. De mens met al zijn gebreken, zwakheden en kwetsbaarheden. We denken dat we alles kunnen en alles zijn en we zijn helemaal niets. Dat kunnen we nu goed merken met de coronacrisis. Dat kan ons allen treffen, zoals wij inmiddels weten. Veel mensen raken totaal in paniek, omdat er geen pilletje is waardoor ze het niet krijgen. We moeten plotseling dingen die we niet willen doen, want ze komen aan onze vrijheid. Ecce homo, zie hier de mens.

Caravaggio
Ecce Homo, 1605
Olie op doek
128 cm x 103 cm
Palazzo Bianco, Genoa